مرجع تخصصی آموزش ابتدایی|اول|دوم|سوم|چهارم|پنجم|ششم|دبستان

درس دوم فارسی پنجم ابتدایی فضل خدا

0

اهداف درس دوم فارسی پنجم ابتدایی فضل خدا

۱ تقویت تفکّر و تأمّل در خلقت
۲ ایجاد فرصت برای تفکّر در بارهٔ آفریده های خدا
۳ ایجاد نگرش مثبت نسبت به مطالعهٔ شعر
۴ آشنایی با دانش زبانی در بارهٔ لحن خوانش نظم ونثر
۵ تقویت مهارت گوش دادن و سخن گفتن
۶ تقویت درک متن و مهارت نوشتن با انجام فعّالیت های نوشتاری
۷ آشنایی با سعدی و نمونه ای از آثار او.

فعالیت های درس دوم فارسی پنجم ابتدایی فضل خدا

۱.تمرین خواندن

باید تمرین خوانش مؤثّر در کلاس، طوری برنامه ریزی شود که به یک خواندن غیرفعّال تبدیل نشود.

کتاب جامع پنجم سری EQ

درس‌نامه کامل + سوالات فراوان + پاسخ‌های روان
  • &#۱۰۰۰۴;۲۶۱۹ پرسش استاندارد
مشاهده

در این حالت به جای یادگیری مطالب و درک متن، فقط بازشناسی مطلب مورد خواندن اتّفاق می افتد.

به هنگام بازخوانی و ورزش زبانی در خواندن، بهتر است دانش آموزان را نسبت به کاربرد عوامل مؤثّر در لحن، هوشیار سازیم.

۲.شعرخوانی وصندلی صمیمیت:

مراحل فعّالیت«شعرخوانی و صندلی صمیمیت»اندیشیدن، یافتن و خواندن است :

هدف آن است که دانش آموز، لحن مطلوب شعر را یافته و آن را در خواندن به کار بگیرد.

قرارگرفتن روی صندلی صمیمیت، بر لذّت شعر خوانی و درک عمیق تر محتوای آن می افزاید.

۱ در مرحلهٔ اندیشیدن، برای دانش آموزان باید فرصت ایجاد کنیم تا با مرور گذرا نسبت به محتوا و درون مایه و لحن مناسب و چگونه خواندن آن، خود را به متن و حال و هوای آن نزدیک سازند.

۲ در مرحلهٔ یافتن، نتیجهٔ تأمّل و فرصت فکری ایجاد شده در بخش قبل، نمایان می شود. یعنی انتظار داریم پس از فرصت کافی، دانش آموزان بگویند که شیوهٔ خواندن خوب را پیدا کردیم.
۳ در مرحلهٔ خواندن، کار عملی خوانش فردی بر اساس ادراک و دریافت مراحل قبل، آغاز می شود.

۳.بخوان و بیندیش راز گل سرخ

نتایج آزمون جهانی سنجش سواد خواندن(پرلز) نشان می دهد که توانایی درک متن دانش آموزان ایرانی کم است.

در واقع دانش آموزان، عادت به مطالعهٔ متن طولانی ندارند و تمرکز به هنگام صامت خوانی متن را تمرین نکرده اند.

متن های« بخوان و بیندیش »با هدف تقویت درک متن در کتاب گنجانده شده است.

هدف اصلی ایجاد عادت به مطالعهٔ متن طولانی، تقویت تمرکز و افزایش درک خوانداری می باشد.

دستیابی به این اهداف، بسیار اهمّیت دارد؛

بنابراین کلّ ۵۰ دقیقهٔ وقت کلاس به صامت خوانی و پاسخ به سؤالات درک و دریافت، اختصاص داده شده است.

داستان«راز گل سرخ»مستقیم به توصیف آفرینش عالم می پردازد.

دانش آموزان پس از خواندن داستان باید بتوانند به سؤالات آن پاسخ دهند.

لازم است دانش آموزان داستان را به صورت فردی و با روش صامت خوانی مطالعه کنند،

برای این منظور، معلّم باید فضای کلاس را تبدیل به کتابخانه کند و از دانش آموزان بخواهد

در سکوت مطلق، متن را صامت خوانی کنند.

پیشنهاد می شود در صورتی که مدرسه، مجهز به کتابخانه یا فضای مناسب است، این جلسه در آن جا برگزار گردد.

از دانش آموزان بخواهید پس از خواندن متن، هر یک به طور فردی به سؤالات پاسخ بدهند.

برای افزایش دقّت دانش آموزان از آنها بخواهید پاسخ سؤال ها را روی یک برگه بنویسند.

در پایان، تعدادی از دانش آموزان پاسخ های خود را در کلاس بخوانند و به بررسی و تکمیل آنها بپردازید.

راز گل سرخ
راز گل سرخ

۴.کتاب خوانی

فعّالیت کتاب خوانی هم به صورت گروهی و هم به صورت فردی، قابل اجراست.

افراد هرگروه می توانند کتابی را انتخاب نموده، پس از خواندن در جمع، نقشهٔ داستان را در کتاب نوشتاری کامل کنند.

(دانش آموزان سال های گذشته نقشهٔ داستان را دیده و با نحوهٔ کامل کردن آن آشنا هستند)

یا اینکه هر دانش آموز کتاب جداگانه ای داشته باشد و این فعّالیت را انجام دهد.

مهم آن است که بازخورد این فعّالیت در کلاس نمود پیداکند و بر اساس اقتضای زمان، تعدادی از دانش آموزان نتیجهٔ کار مکتوب خود را برای هم کلاسی ها بخوانند تا دانش آموزان به شنیدن محتوای داستان، ترغیب شده، کتاب را امانت بگیرند و مطالعه کنند.

این کار به توسعهٔ فرهنگ کتاب خوانی و تقویت عادت به مطالعه بین بچّه ها کمک می کند.

۵.حکایت و ضرب المثل درخت گردکان

خواندن حکایت«درخت گردکان»با فضای طنز برای دانش آموزان مفرّح و نشاط انگیز است.

در پایهٔ پنجم، تشخیص همخوانی معنایی بین حکایت و ضرب المثل مورد تأکید است.

از این رو، پس از مطالعهٔ حکایت، ارتباط معنایی آن با ضرب المثل ها بررسی می شود.

درک محتوای حکایت و درک محتوای ضرب المثل ها و کشف تناسب و برقراری ارتباط محتوایی میان حکایت ها و مثل ها از گام های مهم درک متن است که در این بخش باید بدان توجّه داشت.

درخت گردکان
درخت گردکان

املا درس دوم فارسی پنجم ابتدایی فضل خدا

هدف از املا و آموزش آن در جلسهٔ چهارم، تثبیت شکل درست واژگان در ذهن دانش آموزان است.

لذا پیشنهاد می شود، جدولی از نشانه های هم آوا (س، ث، ص یا ض، ز، ذ، ظ و غ، ق، …() تهیه نموده، در اختیار دانش آموزان بگذارید.

سپس کلماتی از متن درس را بخوانید تا دانش آموز پس از شنیدن کلمه و تشخیص نشانهٔ صحیح، آن را در جدول، جایگزین نماید.

در انتها از او بخواهید کتابرا باز کند و جدول املایی خود را تصحیح نماید و کلماتی را که در نوشتن آنها اشتباه داشته است، زیر برگه بنویسد.

پس از جمع آوری برگ هها به صورت فردی، نسبت به رفع اشکال دانش آموزان اقدام نمایید.

همچنین جهت تکمیل کار می توانید از دانش آموزان بخواهید که کلمات را در جملاتی به نثر روان به کار برند و بنویسند.

فعّالیت های کتاب نوشتاری(نگارش) درس دوم فارسی پنجم ابتدایی فضل خدا

۱.تبدیل شعر به نثر،

دراین تمرین، که نوعی بازخوانی، بازی و سرگرمی است،

دانش آموزان شعر یا نظم را به نثر ساده بر م یگردانند. در پایهٔ پنجم علاوه بر رعایت نکات نگارشی و بندنویسی، زیبا و روان نویسی نیز مورد انتظار است.

توصیه به بیان جزئیات و توصیف ها، در بازگردانی به غنای نوشتهٔ دانش آموز می افزاید.

برای این کار، لازم است، نخست شعر مورد نظر را چند بار به دقّت بخوانند، با هم گفت وگو کنند،

سرانجام برای نوشتن، هر کس درک و دریافت خود را به زبان خود به نگارش در آورد.

این تمرین هم به درک عمیق تر شعر، کمک می کند و ذهن را برای معناسازی پرورش می دهد

و هم تمرین و دست ورزی مناسبی برای تقویت قدرت نوشتن دانش آموزان به شمار می آید.

۲.هنر و سرگرمی و مرور آموخته ها

در پایان هر فصل کتاب نوشتاری، بخشی با عنوان«هنر و سرگرمی و مرور آموخته ها»گنجانده شده است.

هدف از فعّالیت های این بخش، مرور آموخته های  فصل در قالب فعّالیت های جالب و بازی و یادگیری است که مورد علاقهٔ دانش آموزان است.

همچنین تمرین در جهت بهبود و ارتقاء سطح زیبا نویسی دانش آموزان با تمرین خوش نویسی نیز همراه شده است.

بنابراین، دو هدف عمدهٔ این بخش عبارت اند از:

ایجاد تنوّع نوشتاری در فضای بازی و سرگرمی. یادیاری، بازآموزی و تعمیق آموخته ها.

درسنامه درس فضل خدا پایه پنجم

دانشِ زبانی درس فضل خدا پایه پنجم

رعایت کردن لحن درست ، زمانِ خواندن یک شعر یا نوشته به درک درست معنی و محتوای آن کمک می کند
همچنین باعث می شود کسی که شعر یا نوشته را می خواند ارتباط بهتر و موثرتری با افرادی که گوش می دهند پیدا کند ،

پس برای هر متن چه نثر و چه نظم باید لحنِ مناسب آن را برای خودمان بخوانیم و به معنی و مفهوم آن پی ببریم ،

سپس با استفاده از مهارت هایی مانند بالا و پائین بردن صدا ، کشیدن صدا ، مکث یا درنگ کردن و …می توانیم متن یا شعر را برای شنونده درست بخوانیم .

*** لحن درس فضل خدا پایه پنجم

لحن در لغت به معنی آواز خوش است

ولی در اصطلاح ادبی همان آهنگ یا وزن می باشد

و لحن در شعر یعنی رعایت کردن وزن شعر که یکی از مهم ترین ویژگی های شعر است .

* انواع لحن :

ا- لحن روایی :

داستانی که روایتی را بیان می کند ، سرعت و صدا در این لحن باید مناسب باشد .

۲ – لحن ستایشی :

راز و نیاز با خداوند ، حمد و ستایش خداوند با این لحن است باید با تواضع و فروتنی خوانده شود .

۳ – لحن خاطره :

مانند لحن روایی است ولی عامیانه و گفتاری هم می توان خواند . خواننده به شیوه ای بخواند که گویی ماجرا برای خودش اتفاق افتاده است

۴- لحن مناجات :

نوشته هایِ نیایشی و گفتار با خداوند که پُر از احساس است و به صورت نیایش و دعایی خوانده می شود .

۵ – لحن طنز :

دردهای جامعه به صورتِ طنزآمیز خوانده شود .

۶ – لحن توصیفی :

این لحن برای متن های توصیفی به کار می رود و با لحنِ آرام و ملایم خوانده می شود که شنونده متن را در ذهن بیشتر تصور کند .

۷- لحن وطنی :

ملی و میهنی در این لحن احساسِ غرور و میهن دوستی با حماسی ترکیب شده پُر از هیجان و با احساسِ غرور خوانده می شود .

۸- لحن حماسی :

توصیف و مبالغه ی زیاد همراه حماسه مانند شعرهای فردوسی و این لحن کوبنده و استوار خوانده می شود .

۹ – لحن شعرهای موقوف المعانی :

این لحن در شعر که یک بیت آن بدون بیت دیگر ناقص است به کار می رود و با توجه به لحنِ خود شعر متفاوت است .

قالب شعر درس فضل خدا پایه پنجم

* قالب قصیده : در قالب قصیده قافیه در مصراع اول با قافیه در تمامِ مصراع های زوج یکسان است .

* طرح گرافیکی قالب قصیده :

………………………….×            …………………………..×

……………………………              ……………………….. ×

…………………………..              ………………………….×

قصیده معمولا تا ۶۰ یا ۷۰ بیت هم سروده می شود .

موضوع قصیده بیشتر مدح ، ستایش ، عرفان ، اندرز و … می باشد .

از شاعران مشهور قالب قصیده رودکی ، سعدی ، مهرداد اوستا ، ناصر خسرو ،منوچهری و … می توان اشاره کرد

* آرایه مراعات نظیر ( تناسب , شبکه ی معنایی)
آوردن چند کلمه در یک متن یا شعر که با هم تناسب داشته باشند و از یک خانواده محسوب شوند را آرایه مراعات نظیر می گویند .
مثال : ابر و و باد و مَه و خورشید و فلک در کارند             تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری

* عناصر داستان درس فضل خدا پایه پنجم

وقتی یک داستان را می خوانیم یا می شنویم ،

متوجه می شویم که در آن داستان برای افراد در زمان و مکانی خاص اتفاق های گوناگون می اُفتد ،

خواننده و شنونده داستان در پایان یک پیام کلی دریافت می کند ، بنابراین عناصر داستان عبارتند از

۱ شخصیت ها :

منظور از شخصیت ها افرادی هستند که در صحنه های مختلف یک داستان حضور دارند ،

کارهایی انجام می دهند و سخنانی بر زبان می آورند ، این کارها وسخنان معمولا با شخصیت های داستان تناسب دارد .

بعضی از شخصیت ها نقش اصلی دارند ، یعنی در داستان حضور پُر رنگ تری دارند .

بعضی از شخصیت ها ، نقش فرعی دارند ، یعنی در داستان حضور کم رنگ تری دارند

۲ – زاویه دید :

منظور از زاویه دید ، شیوه ای است که نویسنده برای بیان داستان انتخاب می کند و از زبان او سخن می گوید،
زاویه ی دید داستان مشخص می کند که داستان از دید چه کسی بازگو شده است .
گاهی داستان از زبان سوم شخص بازگو می شود مانند( داستان راز گل سرخ )،( رازی و ساخت بیمارستان)،(بازرگان و پسران)در پایه ی پنجم ؛ بنابراین زاویه دید ، در این داستان ها سوم شخص مفرد است .
گاهی داستان از زبان اول شخص بیان می شود مانند داستان باغچه اطفال در کتاب فارسی چهارم که باغچه بان شرح حال خودش را این گونه شروع می کند ( من کودکی کنجکاو و فعال بودم و … ) بنابراین زاویه دید این داستان اول شخص مفرد است.

۳ – زمان وقوع داستان :

ماجراهای داستان معمولا در زمانی خاص از شبانه روز ، فصلی از فصل های سال ، پیری ، کودکی ، زمان تحصیل و … اتفاق می اُفتد بنابراین حوادث و گفتگوها باید با زمانِ وقوع داستان تناسب داشته باشد .

۴ – مکانِ وقوع داستان :

ماجراهای هر داستان ، معمولا در مکان یا مکان هایی اتفاق می اُفتد که حوادث و گفتگوها نیز با مکان وقوع داستان بیش تر تناسب دارند .

۵ – حوادث و رویدادها :

هر داستان شامل یک سِری حوادث و رویدادهایی است که برای شخصیت هایِ مختلف یک داستان در زمان و مکان های مختلف اتفاق می اُفتد . نویسنده در بیان حوادث و رویدادها به گونه ای هنرمندانه هیجان می آفریند به طوری که خواننده و شنونده را به ادامه ی داستان بیش تر تشویق می کند .

۶ – پیامِ داستان :

منظور از پیام داستان , فکر اولیه ای است که به ذهنِ نویسنده می رسد

و می خواهد به وسیله ی داستان، این اندیشه را به خواننده و شنونده بیاموزد ؛

مثلا پیام داستان در آوازی برای وطن ، وطن دوستی است .

تمرین درس فضل خدا پایه پنجم

۱-در شعرِ فضل خدا قافیه ، ردیف و حرفِ روی را معین کنید و قالب شعری را پیدا کنید ؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۲ – در درس دوم بیتی که آرایه مراعات نظیر در آن به کار رفته پیدا کن و بنویس؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۳ – لحن شعرِ فضل خدا از کدام نوع لحن هاست و چگونه خوانده می شود ؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۴ – عناصر داستان را در شعرِ راز گل سرخ مشخص کنید ؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۵ – پیام داستانِ راز گل سرخ را بنویس ؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ارسال یک دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.