اهداف درس اوّل فارسی پنجم ابتدایی تماشاخانه
۱ تقویت تأمّل و تفکّر با معرّفی برخی از نمونه های زیبایی طبیعت
۲ تقویت مهارت شکرگزاری و پاسداری از آفریده های خدا
۳ تقویت مهارت خوب دیدن به عنوان یکی از راه های شناخت خداوند
۴ تقویت روحیهٔ کنکاش و تفکّرمداری در دانش آموزان درخصوص بحث آفرینش
۳ یادآوری واژگان متضاد و مخالف وتثبیت شناخت این گروه از واژگان
۴ تقویت دقّت دیداری و تفکّر و همچنین مهارت سخن گفتن با فعّالیت تصویرخوانی و صندلی صمیمیت.
فعالیت های درس اوّل فارسی پنجم ابتدایی تماشاخانه
۱.خوانش متن
با استفاده از لوح فشردهٔ صوتی«کتاب گویا» متن درس را برای دانش آموزان پخش کنید.
توجّه دانش آموزان را به رعایت صوت، لحن، آوا و تکیه گاه ها جلب کنید؛
بدیهی است دانش آموزان با الگوبرداری از خوانش متن و تمرین روخوانی به مهارت رعایت لحن متناسب با متن، دست می یابند.
۲.درک متن
سؤالات درک متن درس در دو قسمت، طرّاحی شده است:
الف( بخش اوّل ) درست و نادرست
درک اطّلاعات آشکار متن را می سنجد.
نکتهٔ بسیار مهم این است که هر دانش آموز خود به سؤال پاسخ دهد.
این بخش به صورت جملات خبری طرّاحی شده که دانش آموز هم به لحاظ درستی محتوای جمله وهم از منظر رعایت نکات دستوری باید درستی و نادرستی جمله را تشخیص بدهد.
برای این کار، پیشنهاد می شود هر دانش آموز علائمی در اختیار داشته باشد و در موقع طرح سؤال(درست و نادرست)از آنها استفاده کند.
ب) بخش دوم سؤالات درک مطلب است.
در بخش درک مطلب، پرسش هایی طرح شده اند که کلیهٔ سطوح درک متن را شامل می شوند.
در پاسخ به سؤال های استنباطی لازم است دانش آموزان از فضای متن فراتر رفته و از دانش گذشتهٔ خود استفاده کنند
وبه این ترتیب خلأهای متن را پر کنند.
به عبارت دیگر برای پاسخ به سؤال های استنباطی،دانش آموزان باید اطّلاعات متن را با دانش پیشین خود دربارهٔ موضوع تلفیق کنند تا بتوانند به استنباط برسند.
در هر درس، یک سؤال در درک مطلب خالی گذاشته شده است.
یکی از رو شهای فراشناختی در تقویت درک متن، طرح سؤال از متن است؛
بنابراین پرداختن به این سؤال در افزایش درک متن دانش آموزان بسیار مؤثّر است؛
لذا توصیه می شود به طرح یک پرسش اکتفا نشود و سؤال های متعدّدی بیان گردد.
۳.واژه آموزی
در این درس، موضوع آموزش، شناخت روابط معنایی میان کلمات است.
کلمات مانند انسان ها با یکدیگر ارتباط دارند. برخی با هم دوست هستند؛
برخی با هم،ناسازی و تضاد دارند و … در این درس به کلماتی که با هم رابطهٔ تضادّ معنایی و ناسازی دارند،
اشاره می شود و به این دسته از واژه ها کلمات مخالف یا متضاد هم می گویند.
پس مقصود ما از متضاد یا مخالف، تضاد و اختلاف و ناسازی در معنای واژه ها است.
۴.تمرین خواندن فارسی پنجم ابتدایی تماشاخانه
یکی از ارکان مهمّ زبان آموزی، مهارت خواندن است.
خواندن از دو منظر روخوانی و درک مطلب، قابل بررسی است.
دانش آموزان در پایه های پیشین، تمرین های قابل توجّهی، برای بهبود کیفیت خوانش خود انجام داده اند.
شایسته است معلّمان پایهٔ پنجم نیز با توجّه به پیوستگی محتوای کتب درسی فارسی و با در نظر گرفتن تفاوت های فردی دانش آموزان از قبیل شرایط جسمانی، آمادگی ذهنی، رشد عاطفی و پرداختن هم زمان به مهارتهای دیگر زبان آموزی، به تقویت مهارت خواندن دانش آموزان، همّت بگمارند.
آن چه در خوانش اهمّیت دارد، توجّه به تلفّظ معیار واژه ها و جمله های زبان فارسی است که به درک درست کمک می کند.
تصویرخوانی و صندلی صمیمیت
سال گذشته دان شآموزان، سطوحی از فرایند درک تصاویر و سخن گفتن منسجم و پرهیز از پراکنده گویی را آموخته اند. در تثبیت اهداف این فعّالیت، که وجه برجستهٔ آن تقویت مهارت سخن گفتن و فنّ بیان است، دان شآموزان به خوانش تصویر (تصویرخوانی)می پردازند.
در پایهٔ پنجم، رسا سخن گفتن و گزیده گویی، مورد انتظار است.
این فعّالیت در تقویت تفکّر و مهارت سخن گفتن دانش آموزان، اهمّیت زیادی دارد؛ لذا لازم است همکاران محترم از پرداختن به سایر دروس در جلسات درس فارسی خودداری کنند و توجّه داشته باشند که آموزش صحیح و کامل درس فارسی، مبتنی بر اهداف تألیف کتاب، در موفّقیت دانش آموزان در دیگر درس ها نیز بسیار مؤثّر است.
۵.بخوان و حفظ کن فارسی پنجم ابتدایی تماشاخانه
در این بخش،سرایندهٔ شعر، با همراهی و هم خوانی دانش آموزان، فضای طرب انگیزی را در کلاس ایجاد می کند.
در خواندن، برای تأثیرگذاری مناسب، بهتر است به رعایت لحن و دیگر پاره مهارت های خوانداری توجّه داشته باشیم.
شعرهای«بخوان و حفظ کن » به صورت گروهی خوانده شود و تقریباً در اکثرجلسات فارسی به صورت تفنّنی، جمع خوانی شود، راحت تر حفظ خواهد شد.
نوشتن شعرها و معنی آن ضرورت ندارد، بلکه درک و رساندن پیام شعر، مهم است.
به گروه های دانش آموزی باید فرصت کشف و معنا سازی بدهیم.
درسنامه درس تماشاخانه پایه پنجم
برای دانستن مخالف یا متضاد یک کلمه ، ابتدا باید معنی آن کلمه را بدانیم ، متضاد یعنی ضِد هم پس وقتی معنی دو کلمه را بدانیم آن وقت به مخالف یا متضادِ آن پی می بریم .
مثال : طلوع ≠ غروب
نکته : همه ی واژه ها در زبان فارسی مخالف ندارند مانند دفتر ، کتاب ، میز و … اما گاهی یک کلمه با توجه به معنی جمله چند مخالف دارد .
مثال : پریا حرفِ راست می گوید← راست ≠ دروغ
پریا از سمت راست می رود← راست ≠ چپ
در شعر هم گاهی اوقات شاعران از کلمه هایِ مخالف در بیت ها استفاده می کنند , به این آرایه تضاد ( طباق ) هم گویند .
مثال : برو کارگر باش و امیدوار که ازیأس , جز مرگ ناید به کار
نکته نگارشی درس تماشاخانه پایه پنجم
تصویر نویسی :
هدف از تصویر نویسی همان طور که در فارسی پایه ی چهارم هم اشاره شد
دقت و توجه لازم به جزئیات تصاویر ( رنگ ، شکل ، اندازه ، جهت ، نور و … ) است
تا بتوانیم از دلِ تصاویر ، موضوع را مشخص و سپس از بین موضوع های مشخص شده ، یک موضوع را انتخاب کنیم .
گاهی لازم است در ارتباط با تصاویر یا موضوع شنیداری ، صداهایی را در ذهن مجسم کنیم و درباره ی آن چند بند بنویسیم ، فراموش نشود
جزئیاتی که در تصویر دیده ای یا شنیده ای در نوشته ی خود بیاوری .
رعایت علائم نگارشی ؛ اصول و ساختارِ بند نویسی حتما رعایت شود .
تمرین درس تماشاخانه پایه پنجم
۱ – در ابیات و عبارتهای زیر مخالف ها را معین کنید ؟
الف – کوه های سر به فلک کشیده را با دره هایِ عمیق ، گل را باخار ، زنبور عسل را با خرمگس ، بهاررا با
زمستان .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ب- گرت پایداری است در کارها شود سهل پیش تو دشوارها
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ج- به صداهایِ کوتاه و بلند گوش بده ، آیا تو صدای تاریکیِ شب را می شنوی ؟ صدای روشنایی روز را چطور؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
د- زِ دانش دلِ پیر بُرنا بود .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ه- پایانِ شب سیه سپید است .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۲ – انواع آرایه ی ادبی ( کنایه ، تشبیه ، تشخیص یا جان بخشی ( را در درسِ تماشاخانه و شعر ) رقص باد ،
خنده گل ) را پیدا کنید و بنویسید ؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۳ – پنج ترکیب وصفی و پنج ترکیب اضافی از درسِ تماشاخانه پیدا کن و بنویس ؟
* ترکیب وَصفی :
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
* ترکیب اضافی :
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۴- در شعر رقص باد ، خنده گل به کدام یک از فصل ها اشاره شده است ؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۵ – در شعر رقص باد ، خنده گل قافیه و ردیف را مشخص کرده و قالبِ شعری را بنویسید ؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۶ – داستانِ شعر ( رقص باد ، خنده گل ) را بنویس بارعایت موارد بند نویسی ؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۷ – یکی از صداهایِ زیر را در ذهنت مجسم کن و درباره ی آن یک بند بنویس ؟
الف _ صدایِ ریزش باران
ب) صدای آواز پرندگان
ج) صدایِ وزش باد
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………….
۸ -از پایه چهارم هرچه درباره زندگی نامه ی پروین دولت آبادی به یاد داری با رعایت موارد بند نویسی بنویس؟
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………….
خیلی عالیه خیلی