اهداف درس چهارم فارسی پنجم ابتدایی بازرگان و پسران
۱ آشنایی با ارزش علم و دانایی وکاربردهای آن در زندگی
۲ تقویت مهارت ساده نویسی در نوشتن بند
۳ معرّفی کتاب کلیله ودمنه به دانش آموزان
۴ افزایش قدرت درک متن
۵ آشنایی با آیند هنگری در زندگی
۶ آشنایی دقیق تر با لحن خواندن واژه در فعّالیت روان خوانی
۷ ایجاد نگرش مثبت نسبت به موضوع دانش آموزی و تفکّر
۸ تقویت مهارت خوب شنیدن
۹ تأکید برنقش خانواده و بنیان های آن
۱۰ آموزش کاربرد نشانه های ربط«هم» و «نیز» درجمله.
فعالیت های درس چهارم فارسی پنجم ابتدایی بازرگان و پسران
خوانش و درک متن
به دانش آموزان فرصت بدهید تا ابتدا به صورت فردی و صامت خوانی یکبار از متن درس بخوانند.
بعد از آن با رعایت صوت، لحن، آوا و تکیه گاه ها متن را برای دانش آموزان بخوانید و توجّه آنها را به نکات مهم خواندنی جلب کنید.
مهارت گوش دادن
نخست باید دانست که شنیدن با مهارت گوش دادن تفاوت دارد:
زیرا در شنیدن فرد به طور ناخواسته جمله ها را می شنود و هیچ گونه توجّهی به آنها ندارد
در حالی که هنگام گوش دادن، انسان به طور ارادی و با دقّت به سخنان گوینده توجّه کرده، می کوشد آنها را درک کند و به آنچه می شنود، اهمّیت دهد.
بنابراین، دقّت و تمرکز حواس، دو عمل ضروری در گوش دادن است که آن را از شنیدن متمایز می کند.
در حقیقت دو گوش انسان، دو درگاه و آستانهٔ دریافت و پذیرش سخنان و نواهای پیرامونی اند،
چونان بستر دو رود هستند که به دریای ذهن و زبان آدمی مدد می رسانند و آن را زنده، زایا، گوارا و پرمایه نگه می دارند و بر شکوفایی و گسترش دامنهٔ فکر و خیال می افزایند.
برای تقویت مهارت گوش دادن، باید به نکات زیر، توجّه کرد:
دقّت و تمرکز در شنیده ها
دقّت در لحن ها و تکیه های سخن دیگران(زیر و بم و کشش های آوایی)
توانایی تحمّل سخن دیگران
شناخت موسیقی کلمات برای ایجاد مکث ها و درنگ ها
گوش دادن چون ذهن و زبان شنونده را فربه و فراخ دامن می سازد
و توانایی درک و دریافت او را می پرورد، مهارتی ادراکی است.
توانایی فرد در گوش دادن دقیق و منظّم به سخنان گوینده، مهارتی است که می توان از آن برای انتقال افکار و عقاید استفاده کرد.
گوش کن و بگو
در این فعّالیت با دو مهارت زبانی، رویارو هستیم. عنوان این قسمت خود گویای دو فعل و عمل زبانی« گوش دادن»و«گفتن» است.
در حقیقت، دو مهارت با هم مورد آموزش و ارزشیابی قرار می گیرد.
گوش دادن، پیش درآمد و مقدّمهٔ خوب سخن گفتن است و فنّ بیان و سواد شنیداری را پرورش می دهد.
مرور آموخته ها
از دانش آموزان بخواهید در گروه های خود، کتاب فارسی را بررسی و بازخوانی کنند و از نکاتی که آموخته اند، پرسش های مناسبی طرح کنند و از یکدیگر بپرسند و برای هم توضیح دهند. این کار،
فی الواقع، گونه ای خودیادگیری مشترک است. البتّه، این گونه یادگیری به سبب نقش و حضور فعّال شخص در فرایند آموزش، اثرگذارتر و ماندگارتر است.
فعّالیت های نوشتاری(نگارش)درس چهارم فارسی پنجم ابتدایی بازرگان و پسران
دراین بخش، می توانید کتاب گلستان و بوستان سعدی را با خود به کلاس ببرید و پس از معرّفی آثار سعدی از دانش آموزان بخواهید حکایت کوتاهی را انتخاب کنند و بخوانند سپس آن را به زبان سادۀ امروزی در دو بند، بنویسند یا بازنویسی کنند.
بهتر است پس از اتمام کار نوشتن، بچّه ها به نوبت مطالب خود را بخوانند و هم کلاسی ها به نقد آن بپردازند.
درسنامه درس بازرگان و پسران پایه پنجم
آرایه تشبیه
وقتی کسی یا چیزی را به کسی یا چیز دیگری مثل و مانند می کنیم از آرایه تشبیه استفاده می کنیم .
مثال : برق چون شمشیر بُران پاره می کرد ابرها را در این جا رعد و برق به شمشیر تشبیه شده است .
تشبیه چهار رکن دارد :
۱ – مُشبه : کلمه ای که ما آن را تشبیه می کنیم ؛ مشبه نام دارد .
۲ – مشبه به : چیزی یا کسی که مشبه ٬ به آن شبیه شود ؛ مشبه به نام دارد .
۳ – ادات تشبیه : وسایل و ابزاری که مشبه را به مشبه به مربوط می کند مانند مثل، مانند ،چون ، چو، همچو، بسان و …
۴ – وجه شبه : ویژگی مشترک بین مشبه و مشبه به را می گویند .
مثال : برق چون شمشیر بُران پاره می کرد ابرها را
برق : مشبه* چون : ادات تشبیه* شمشیر : مشبه به * بُران : وجه شبه
نکته اول : مشبه و مشبه به از ارکانِ اصلی تشبیه هستند و از جمله حذف نمی شوند .
نکته دوم : ادات تشبیه و وجه شبه از ارکانِ فرعی تشبیه هستند و می توانند از جمله حذف شوند .
نکته سوم : اگر مضاف و مضاف الیه به هم تشبیه شوند و بینِ آنها اشتراکی وجود داشته باشد اضافه تشبیه ی است .
مثال : قدِ سرو قد : مشبه از نظر بلندی به سرو ( مشبه به ) تشبیه شده است .
نکته چهارم : چون اگر به معنی وقتی که یا زمانی که باشد ادات تشبیه نیست حتما باید معنی مثل و مانند بدهد
نکته نگارشی درس بازرگان و پسران پایه پنجم
در سالِ گذشته با نشانه های ربط ( و / اما / ولی / سپس / بعد / زیرا و … ) آشنا شدید امسال با یکی از نشانه هایِ ربط ( نیز ) و ( هم ) آشنا می شوید .
مثال :بازرگان زندگی خوب و آرامی داشت . فرزندان او (هم) در کنار پدر و مادر فضای گرم و پرمهری داشتند
بازنویسی
در بازنویسی باید به اصلِ ساده نویسی و کوتاهی جمله ها توجه کنیم ،
برای نوشتن حکایت ها به زبان فارسی ساده ی امروزی ، ابتدا آن را می خوانیم و درباره مفهومِ آن کمی می اندیشیم و از کلمه ها و عبارت های امروزی استفاده می کنیم تا مطالب قابل فهم و درک باشد .
نوشته ی ما باید اجزایِ اصلی چیزی را که درباره ی آن می نویسیم در بَر بگیرد .
در کار بازنویسی , نویسنده سعی می کند اول و آخرِ قصه عوض نشود
و ترتیبِ ماجراهای قصه به هم نخورد و آن را گسترده نویسی ( شاخ و برگ بیشتر ) کند .
* توجه به نکات زیر در بازنویسی ضروری است :
۱ – متن را به دقت خوانده تا به درک و دریافتِ موضوع دست بیابد .
۲- درباره ی معنی و مفهوم موضوع فکر کنیم تا بتوانیم آن را تجزیه و تحلیل کنیم .
۳ – اگر معنی و مفهوم کلمه ای را نمی دانیم از واژه نامه استفاده می کنیم .
۴- کلمه ها و جمله ها را به زبانِ ساده ی امروزی بنویسیم .
دانش زبانی درس بازرگان و پسران پایه پنجم
گوش دادن با شنیدن فرق دارد . شنیدن از امور غیر ارادی است و ما زیاد در آن دَخیل نیستیم ؛
اما گوش دادن امری ارادی است و دستِ خود ماست .
یکی از ابزارهای مهم در یادگیری خوب گوش دادن است و خوب گوش دادن نیاز به تمرین دارد چون یک مهارت است بخشی از دانش و سواد هر فرد از راهِ خوب گوش دادن به دست می آید .
ما همه ی صداهای اطرافمان را می شنویم ولی فقط به برخی از آنها گوش می دهیم مثلا وقتی سرِ کلاس درس هستیم صداهای مختلفی از بیرون می شنویم ولی فقط به صدایِ معلم گوش می دهیم .
* برای تقویت مهارت گوش دادن باید به نکته هایِ زیر توجه کنیم :
۱ – دقت و تمرکز در چیزهایی که می شنویم .
۲ – دقت در لحنِ سخنِ دیگران که در درس های قبل انواع لحن را یاد گرفتیم
بیشتر بدانیم درس بازرگان و پسران پایه پنجم
کلیله و دمنه کتابی است پند آموز که در آن حکایت های گوناگون بیشتر از زبان حیوانات نقل شده است.
اصل این کتاب هندی و در دورانِ ساسانی به فارسی میانه ترجمه شده است .
نامِ کتاب از نام دو شغال با نام های کلیله و دمنه گرفته شده و بخش بزرگی از کتاب اختصاص به داستان این دو شغال دارد.
تمرین درس بازرگان و پسران پایه پنجم
۱ – ارکان تشبیه را در عبارت ها و ابیاتِ زیر مشخص کنید ؟
هرکه در اندوختنِ مال دنیا فقط برای خود تلاش کند , در ردیف چارپایان است چون سگِ گرسنه که به استخوانی شاد شود و به پاره ای نان خشنود گردد .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
اگر بی هنر و فضیلت باشید از شما دوری جویند چنان که موش , اگرچه با مردم هم خانه است چون موذی است او را از خانه بیرون اندازند و در هلاکِ آن بکوشند .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
با دو پای کودکانه می دویدم همچو آهو .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
۲- یک متن زیبا از کتاب داستان که این هفته خواندی انتخاب کن و سپس جمله هایی از آن را که ( هم ، نیز ) در آنها به کار رفته بنویس ؟
۳- معنی عبارت های زیر را بازنویسی کن ؟
هرکه در اندوختن مال دنیا فقط برای خود تلاش کند در ردیف چارپایان است . –
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
انسانِ ثروتمند و با هنر اگرچه گمنام باشد به سبب عقل و هنرِ خویش شناخته می شود . –
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
پس اگر بی هنر و فضیلت باشید از شما دوری جویند .
