آموزش درس چهارم علوم پنجم ابتدایی برگی از تاریخ زمین
آمادگی از قبل
دانش آموزان ازقبل در مورد چگونگی تشکیل سنگ رسوبی مطالبی می دانند.
برای وارد شدن به ایندرس از آن استفاده می کنیم.
برای اجرای فعالیت های این فصل از آنجا که این فعالیت ها به طور گروهی صورت می گیرد،
معلم محترم باید دانش آموزان را گروه بندی کرده و به اعضای گروه مسئولیتی واگذار کند.
شروع
در این درس ابتدا یک موقعیت برای شروع آموزش در نظر گرفته شده است.
از آنجا که رویکرد این درس، کاوشگری است، می توان با قرار دادن دانش آموزان در این شرایط در ذهن آنان ایجاد سؤال نمودو تدریس را آغاز کرد.
به طوری که خبر«فسیل ماهی متعلق به هفت میلیون سال پیش در تبریز کشف شد» برای آغاز فرایند کاوشگری منظور شده است.
در این درس تأکید بر کار گروهی، ایجاد هم فکری و رفاقت در بین دانش آموزان می باشد.
علاوه براین از طریق مشارکت دادن دانش آموزان در بحث گروهی یا انجام فعالیت نیز می توان تدریس را شروع کرد.
صفحه ۳۳ علوم پنجم ابتدایی برگی از تاریخ زمین
گفت وگو کنید
در تصویر ۱، از بالا به پایین تعداد زیادی موجود زنده دیده می شود.
آنهایی که در قسمت آبی رنگ قرار دارند، زنده هستند و آنهایی که در قسمت پایین قرار گرفته اند و به رنگ قهوه ای اند، بقایای موجودات هستند.
در تصویر ۲، در بخش آب یرنگ، موجودات زنده کمتر شده اند و در قسمت کف دریا، دو لایهٔ قهوه ای رنگ دیده می شوند
که در آنها بقایای موجودات قرار گرفته است. در این قسمت، بخش های نرم بدن موجودات دیده می شود.
در تصویر ۳، در بخش آبی موجودات زنده، همان طور که م یبینید بسیار اندک هستند
و عمقآب نیز کم شده است و در قسمت پایین تصویر، سه لایه مشاهده می کنید.
در پایین ترین لایه، صدف ها دیده می شوند که از مرحلهٔ یک تشکیل شده است.
لایه دوم، آنهایی هستند که از مرحلهٔ دوم تشکیل شده اند و در اینجا، قسمت های سخت آنها دیده می شود و بخش های نرم از بین رفته اند .
در لایهٔ سوم که در همین بخش تشکیل شده است، هنوز بخ شهای نرم بقایای موجودات دیده می شود.
پس از گذشت سالیان، دیگر در سطح زمین آبی مشاهده نمی شود و لایه لایه رسوبات روی هم انباشته شده اند .
فکر کنید
با توجه به فعالیت بالا، دانش آموزان پی خواهند برد که بخش های نرم موجودات از بین می روند و قسمت های سخت آن باقی می ماند.
حشرات، فاقد بخش سخت هستند، بنابراین فسیلی از آنها به جا نمی ماند.
مگر اینکه در جاهای خاص مثل موم، شیره درختان و غیره محافظت شوند.
صفحه ۳۴ علوم پنجم ابتدایی برگی از تاریخ زمین
گفت وگو کنید
در این شکل، چهار ردّ پا وجود دارد.
دو ردّ پای پرنده دیده می شود.
شمارهٔ یک
فکر کنید
فسیل ماهی نشان دهندهٔ این است که در این منطقه قبلاً دریا وجود داشته است.
در اینجا می توانید دانش آموزان را به پرسش صفحهٔ ۲۶ هدایت کنید
و پاسخ«چگونه بقایای یک ماهی در تبریز پیدا شده است؟» را با توجه به اینکه در تبریز دریا وجود ندارد، بدهید.
فسیل گیاه سرخس، نشان دهندهٔ این است که گیاه سرخس در مناطق مرطوب رویش دارد.
بنابراین، یافتن فسیل در منطقه ای نشان دهندهٔ این آب وهوا در گذشتهٔ آنجا است.
فسیل صدف نشان دهندهٔ این است که در این منطقه قبلاً دریا وجود داشته است.
جمع آوری اطلاعات
با توجه به اهمیت سوخت های فسیلی، سعی کنید دانش آموزان در مورد آن، اطلاعات جمع آوری کنند.
فعالیت های پیشنهادی یا جایگزین
خمیر مجسمه سازی گچ قالب گیری دندان یا گچ معمولی فسیل موردنظر کمی روغن مایع قلم مو رنگ.
۱ خمیر مجسمه سازی را به ضخامتی بیش از ضخامت فسیل مورد نظر، روی سطح صافی پهن کنید.
۲ یک طرف فسیل را با قلم مو کمی روغن بمالید. (این کار در خارج کردن فسیل و قالب گچی از داخل خمیر مجسم هسازی به شما کمک می کند.)
۳ فسیل را از طرفی که چرب است با فشار داخل خمیر مجسم هسازی فرو کنید.
۴ به آرامی فسیل را از داخل خمیر مجسمه سازی خارج کنید.
۵ مقداری از گچ قالب گیری دندان را با کمی آب مخلوط کنید تا مخلوط غلیظی به دست آید.
مخلوط را داخل حفرهٔ موجود در خمیر مجسم هسازی بریزید و آن را به حالت خود بگذارید تا سفت شود
۶ قالب گچی را به آرامی از داخل خمیر مجسمه سازی خارج کنید.
۷ همهٔ موارد بالا را ی کبار دیگر برای طرف دیگر فسیل هم انجام دهید.
۸ دو طرف فسیل گچی را به مدت ۲۴ ساعت در هوای اتاق قرار دهید.
دانستنی های درس چهارم علوم پنجم ابتدایی برگی از تاریخ زمین
از اثر دست و پای یک جاندار چه چیزهایی می توان یاد گرفت؟
۱ مقداری گِل مجسّمه سازی را در یک ظرف قرار دهید. سطح آن را با قاشق صاف کنید.
۲ دست خود را با کمی آب مرطوب کنید.
کفِ دستتان را روی گِل بگذارید و فشار دهید. سپس دست خود را به آرامی بردارید.
نمونه ی به دست آمده را کنار پنجره قرار دهید تا خشک شود.
۳ با دقّت به کف دست خود و اثر آن روی گِل نگاه کنید؛ چه چیزی مشاهده می کنید؟
۴ این بار، با ذرّه بین به دست خود و اثر آن نگاه کنید و بگویید چه چیزهای تازه ای مشاهده می کنید.
۵ طول هریک از انگشتان خود را اندازه بگیرید و روی اثر انگشت خود بنویسید.
۶ دست شما و اثر دستتان چه شباهت ها و چه تفاوت هایی دارند؟
در گذشته های خیلی دور، خزندگان بزرگی به نام دایناسورها روی زمین زندگی می کردند.
این جانوران در حدود ۶۵ میلیون سال پیش از بین رفتند.
تصویر زیر، اثر پای یک دایناسور را نشان می دهد.
این اثر در معدن زغال سنگ کرمان یافت شده است؛ از آن چه اطّلاعاتی می توان به دست آورد؟
اثر بدن جانداران به خود آنها شباهت دارد. بنابراین، اگر اثر بعضی از قسمت های بدن جانداری یافت شود، از روی آن می توان به برخی از ویژگی های آن جاندار پی برد.
برخی از زمین شناسان در جست و جوی آثار به جا مانده از جانداران گذشته هستند.
آنها لایه هایِ رسوبی را مطالعه می کنند تا به محلّ این آثار پی ببرند.
سپس این لایه ها را با استفاده از ابزار مناسب می کَنند و خاک آنها را با دقّت برمی دارند تا آثار جانداران را از میان لایه های رسوبی، سالم خارج کنند.
دانشمندان معتقدند که وقتی جانداری می میرد، قسمت های نرم بدن آن با گذشت زمان از بین می رود
امّا قسمت های سخت، مانند استخوان، دندان و صدف، در بین گِل و لای باقی می ماند.
به آثار و بقایای گیاهان و جانوران که پس از سال ها به جا مانده است، فسیل می گویند.
رمزگشايي
جانوران برای به دست آوردن غذا، فرار از دشمن و … حرکت می کنند.
ردّ پای آنها روی زمین های نرم و گل و لایی که از آن عبور می کنند، باقی می ماند.
از این ردّ پاها چه اطّلاعاتی می توان به دست آورد؟
دانشمندان با مطالعه ی فسیل ها درباره ی جانوران و گیاهان قدیمی، محلّ زندگی آنها، نوع غذایشان و … اطّلاعاتی به دست می آورند.
همچنین، از تغییرات آب و هوا، شکل و وضع خشکی ها و دریاهای زمین در گذشته آگاه می شوند.
