فراز و نوید سوار الّکلنگ هستند. فراز دوست دارد با نوید، که از او سنگین تر است،
بازی کند امّا مثل اینکه مشکلی وجود دارد. آنها نمی توانند به راحتی با هم بازی کنند.
برای حلّ مشکل آنها چه راه هایی را پیشنهاد می کنید؟
روی الّاکلنگ، محلّ نشستن نوید و فراز چگونه باید باشد تا آن دو بتوانند با هم بازی کنند؟
الّکلنگ یک اهرم است. هر اهرم یک میله و یک تکیه گاه دارد و با آن می توان اجسام را جا به جا کرد.
در یک اهرم، هر چه جسم به تکیه گاه نزدیک تر شود، برای بلند کردن آن به نیروی کمتری نیاز است.
وسیله هایی مانند الّاکلنگ و ترازو، اهرم هستند. قیچی، میخ کش و منگنه نیز مانند اهرم عمل می کنند.
هر اهرم از سه قسمت تشکیل شده است:
۱ محلّ وارد شدن نیرو
۲ محلّ قرار گرفتن جسم
۳ محلّ تکیه گاه
کاربرد اهرم ها
اهرم ها در زندگی روزانه ی ما کاربرد های فراوانی دارند. در شکل زیر ابزار و وسایلی را می بینید که مانند اهرم عمل می کنند.
آموزش درس هشتم علوم پنجم ابتدایی کار آسان می شود ۱
آمادگی از قبل:
برای انجام هر فعالیت از یک جلسه قبل از گروه ها بخواهید وسایل فعالیت را با کمک هم تهیه کنند.
صفحه ۶۱ علوم پنجم ابتدایی
اغلب شروع هر درس با یک پرسش شروع می شود.
اجازه دهید به آن پاسخ دهند و برای پی بردن به درستی پاسخ مطابق دستور العمل اقدام کنند.
در این صفحه که ایجاد انگیزه در دانش آموزان برای ورود به درس است، از بچه ها دربارهٔ بازی با الاکلنگ سؤال کنید
اجازه دهید خاطراتی را که در این مورد دارند بازگو کنند و بپرسید تا حالا با بزرگ تر از خودشان توانسته اند بازی کنند؟
صفحه ۶۲ علوم پنجم ابتدایی
درس با مطرح شدن یک مشکل و پرسش شروع می شود و آن الاکلنگ بازی بین دو دوست با وزن های مختلف است، برای آنکه بتوانند بازی کنند پرسیده شده است:
فرد سنگین تر باید به تکیه گاه نزدیک یا دور شود؟
پاسخ های هر گروه را بشنوید و روی تابلوی کلاس بنویسید.
اکنون از آنها بخواهید برای پی بردن به درستی پاسخ ،کاوشگری این صفحه را انجام دهند.
نکات ضروری که لازم است دانش آموزان در انجام این کاوشگری در نظر بگیرند دانش آموزان به طور گروهی کاوشگری را انجام دهند.
عدد صفر اغلب خط کش ها در لبهٔ آن قرار ندارد.
در نتیجه عدد ۲۵ درست وسط خط کش نیست،
بهتر است ابتدا وسط خط کش را پیدا کنند و آن محلی است که اگر روی تکیه گاه قرار بگیرد،
خط کش به حالت تعادل یا افقی قرار می گیرد پس دانش آموزان ابتدا باید وسط خط کش را پیدا کنند.
در کاوشگری این صفحه، دانش آموزان باید توجه کنند که محل لیوان سبک و محل تکیه گاه باید، ثابت باشد.
می توانند لیوان سبک را با چسب به خط کش بچسبانند و فاصلهٔ لیوان سنگین تا تکیه گاه را تغییر دهند.
انتخاب دو جسم با جرم های مختلف اختیاری است.
ضرورتی ندارد حتماً از دو عروسک استفاده شود.
می توانند از پاک کن و گیرهٔ کاغذ یا هر دو جسم دیگر استفاده کنند.
ضرورت ندارد دانش آموزان حتماً در شروع دو لیوان سبک وسنگین را در فاصلهٔ یکسان ۱۵ سانتی متری قرار دهند.
هر فاصلهٔ یکسانی را می توانند انتخاب کنند.بستگی به جرم های انتخاب شده دارد،
در این آزمایش باید جسم سنگین را به تکیه گاه نزدیک کنند،
هرچه جرم انتخاب شده در دو لیوان بیشتر باشد آزمایش را از فاصلهٔ بیشتری شروع کنند.
اختلاف جرم دو لیوان را کم، انتخاب نکنید. مثلاً می توانند در یک لیوان ۶ گیره و در لیوان دیگر ۲ گیره بیندازند.
دانش آموزان، نزدیک کردن لیوان سنگین تر به تکیه گاه را آن قدر ادامه دهند تا لیوان سنگین بالاتر از لیوان سبک قرار بگیرد،
در این مرحله به تعادل رساندن خط کش مطرح نیست.
صفحه ۶۳ علوم پنجم ابتدایی کار آسان می شود
در این صفحه ادامهٔ کاوشگری صفحهٔ ۶۲ است.
در پایین صفحه طراحی یک کاوشگری است که به عهدهٔ دانش آموزان گذاشته شده است.
آنها باید مشخص کنند این بار محل لیوان سنگین ثابت است و فاصلهٔ لیوان سبک از تکیه گاه تغییر می کند. آنها باید پیش بینی یا پاسخ پرسش را بدهند و برای پی بردن به درستی پاسخ خود
آزمایشی طراحی کنند و نتایج آن را در جدولی که طراحی کرده اند بنویسند و نتیجه گیری کنند.
دانش آموزان می توانند این کاوشگری را در منزل انجام داده و گزارش آن را به کلاس ارائه کنند.
صفحۀ ۶۴ علوم پنجم ابتدایی کار آسان می شود
در این صفحه کاوشگری در ارتباط با تعادل اهرم است.
با گذاشتن دو لیوان با تعداد گیره های مساوی در دو طرف تکیه گاه با فاصله های یکسان سبب می شود اهرم در حالت تعادل قرار بگیرد
اگر تعداد گیره های یکی از لیوان ها را دو برابر کنیم تعادل به هم می خورد؛
پیشنهادهایی که دانش آموزان برای برقراری تعادل اهرم می دهند را باید با انجام آزمایش درستی آن را نشان دهند.
با دو برابرشدن تعداد گیره در لیوان فاصلهٔ آن از تکیه گاه تقریباً باید نصف شود تا تعادل خط کش برقرار شود
یا لیوان با تعداد گیره کمتر باید در فاصلهٔ دورتر قرار بگیرد تا تعادل برقرار شود.
صفحه ۶۵ علوم پنجم ابتدایی کار آسان می شود
در این صفحه دانش آموزان ترازو درست می کنند و با آن جرم اجسامی مانند پاک کن و مدادتراش را اندازه گیری می کنند.
دو لیوان را در فاصله های مساوی از تکی هگاه در دو طرف به خ طکش بچسبانید.
در یک لیوان پاک کن را قرار داده و در طرف دیگر با گیره های کاغذ اهرم را به تعادل برسانید و جرم پا ککن را به دست آورید.
توجه کنید جرم هر گیره تقریباً ۲ گرم در نظر گرفته شده است.
صفحه ۶۶ علوم پنجم ابتدایی کار آسان می شود
دانش آموزان در فعالیت گفت و گوی این صفحه دربارهٔ اینکه هر وسیله چگونه کار را آسان می کند گفت وگو می کنند،
به طور مثال اگر در بازکن نباشد، در بطری چگونه باید باز می شد و یا اگر سیم چین و سایر وسیله ها نباشند کارها چگونه انجام می گرفت.
از گروه های دانش آموزی بخواهید با مشارکت هم، وسیله هایی که در این صفحه است را به کلاس بیاورند.
در گروه خود با ابزار و وسیله هایی که در این صفحه آمده کار کنند.
آنها مشاهده می کنند تکیه گاه و محل نیرو و محل جسم در همهٔ این ابزار مانند هم نیست.
از آنها بخواهید اهرم ها را مانند جدول داده شده طبقه بندی کنند.
دانش آموزان قبل از کامل کردن جدول روی هر وسیله محل تکیه گاه با دایرهٔ قرمز و محل جسم با دایره ای زرد و محل نیرو با دایره ای آبی را مشخص کنند و سپس در جدول نام وسیله ها را در ستون مربوطه بنویسند
در الاکلنگ اگر بخواهیم تعادل بر قرار شود فرد سنگین چگونه و در چه موقعیتی بنشیند ؟