قالب این شعر:مثنوی شاعر:مولوی
معنی بیت ها ومتن : درس پنجم فارسی چهارم
بیت ۱.بازرگان به طوطی گفت:چه هدیه ای می خواهی که من از سرزمین هندوستان برای تو بیاورم؟
بیت۲.طوطی گفت:در آنجا وقتی طوطیان را میبینی ،شرح حال ما را برایشان بگو.
بیت۳.بگو آن طوطی که مایل به دیدن شما بود،به خاطر تقدیر و سرنوشت آسمانی در دست ما زندانی است.
بیت۴.چرا این کار را کردم و چرا این پیام را دادم؟طوطی بیچاره را به خاطر این سخن نسنجیده ،ناراحت و رنجیده کردم.
بیت ۵.بازرگان کار معامله و تجارت را تمام کرد و خوشحال به سوی منزل بازگشت.
بیت ۶.برای هر غلامی ،هدیه ای آورد و سهم هر کنیزک را به او داد.
بیت ۷.طوطی گفت: هدیه من کجاست؟هر چیزی را که گفتی و هر چیزی را که دیدی ،برایم بازگو کن.
بیت ۸.گفت شکایت های تو را با گروهی از طوطیان همانند تو در میان گذاشتم.
بیت ۹.گفت:آن طوطی که از درد تو آگاه شد ،ترسید و بر خود لرزید و مرد.
معنی واژه ها به ترتیب سطرها
ثروتمند:دارا،توانگر
شیرین زبان:شیرین گفتار،شیرین بیان،شیرین سخن
غلام:بنده،نوکر
سوغاتی:ره آورد،ارمغان،هدیه
گران بها:نفیس،باارزش،قیمتی
ارمغان:هدیه
خطه:پاره ای از زمین،شهر بزرگ،ناحیه،کشور
مشتاق:آرزومند،مایل،راغب
قضا:تقدیر،سرنوشت
حبس:زندانی کردن،بازداشتن،زندان
هم زبان:هم صحبت،کسانی که با یک زبان حرف می زنند
دلتنگ:پریشان،غمگین
قول داد:وعده داد،مقرر گردید
پیغام:خبر،پیام،مژده
بازگو کند:بیان کند
صحنه:منظره ای واقعی یا خیالی که رویدادی را نشان می دهد.
شگفت زده:متعجب
دلش برای آن سوخت:کنایه از ناراحت شد
گفت خام :سخن ناپخته.بی تجربه
تجارت:بازرگانی کردن،داد و ستد
شادکام:خوشحال،کامروا،کامران
کنیزک:دخترک یا زنی که برده باشد
نشان:سهم،نصیب
کو:کجاست
خواجه:سرور،بزرگ،پول دار
همتا:نظیر،مانند،معادل،مساوی
زهره:کیسه ی صفرا
زهره اش برید:بسیار ترسید
دلداری دهد:تسلی دهد،غم خواری کند
از دست رفته است:کنایه از مرده است
زاری:گریه ی سوزناک
هم خانواده:
شگفت زده:شگفت انگیز
موضوع:وضع،اوضاع
مشتاق:اشتیاق،شوق
شرمنده:شرمسار،شرمگین
پیام:پیامبر،پیام رسان،پیامک
شکایت:شاکی
سکوت:ساکت
تجارت:تاجر،تجار
لذت:لذیذ
اسیر:اسارت
حبس:محبوس
متضاد:
زیبا#زشت
شیرین#تلخ
گران بها#ارزان
اسیر#آزاد
بخواه#نخواه
ساکت#شلوغ
بالا#پایین
خام#پخته
کوتاه#بلند
پیام درس به زبان ساده
برای آزادی و رهایی از قفس و آزاد زندگی کردن در دنیا باید بعضی از دل بستگی ها را که سبب می شود انسان ها در دام بیفتند،رها کرد .اصل پیام این است که انسان ها برای آزاد زیستن باید به دنیای مادی دل نبندند تا گرفتار نباشند.
در داستان (طوطی و بازرگان) مولوی،همان روح و روان انسان است و قفس،همان جسم و تن انسان و رهایی از دنیای مادی همان ازاد شدن است.
تاریخ ادبیات:
این شعر از کتاب(مثنوی مولوی)،شاعر قرن هفتم است.در این داستان،مولوی،شخصیت های بازرگان و طوطی را به زبان شعر بیان میکند که بعضی از بیت ها را در این درس خواندیم.
بخوان و بیندیش: قدم یازدهم نوع نثر:ساده و روان
معنی واژه ها
گنبد کبود:آسمان کبود
کولش:شانه ی او
دنگ:صدایی که از برخورد با میله ها بلند میشود
مامور: مسول انجام کاری
ماجرا:داستان،اتفاق
توی:داخل
معنی برخی جمله های مهم:چه دسته گل به آب دادن است:کنایه از ،چه اشتباه بزرگی را انجام داده است.
)این مثل ،برای کسانی به کار میرود که اشتباه کرده باشند.( پیام درس:
برای اینکه میل به آزادی داشته باشیم و دنیای زیبایی را تجربه کنیم و به موفقیت بهتری برسیم باید جرات و جسارت بیشتری داشته باشیم و تلاش بیشتری بکنیم تا از دنیا بهره ی بهتری ببریم.آن هایی که به عظمت و بزرگی رسیده اند سختی ها را بیشتر تحمل کرده اند و تلاش و کوشش زیادی انجام داده اند.
تاریخ ادبیات:
سوسن طاقدیس از نویسندگان کتاب کودک است که در سال ۱۳۳۸ در شیراز متولد شد.او قصه گویی را قبل از سن مدرسه برای کودکان هم سال خود آغاز کرد.علاقه به گفتن و نوشتن در او ادامه یافت.کلاس انشا بهترین ساعات زندگی او بود.بهترین اثر او)قدم یازدهم(است که در سال ۱۳۸۴ برنده ی جایزه ی کتاب شد.از دیگر آثار او می توان به) شما یک دماغ زرد ندیدید؟(اشاره کرد که توانست برگزیده ی جایزه ی پروین اعتصامی شود.
مثل:
نوع نثر:ساده و روان
معنی واژه ها:
خدمتکار:آن که در خانه ی کسی کار کند
دستمزد:حقوق علت:دلیل،سبب
قافله:کاروان
نفر:در این درس واحد شمارش شتر است
راس:در این درس واحد شمارش چهارپایان است
قاطر:حیوانی است که از ترکیب اسب و خر به وجود می آید بی علت:بدون دلیل
بی حکمت:بدون دلیل خردمندانه
پیام درس:
ارزش هر کس به توانایی،علم و خرد او است.هر کس که تواناتر و باهوش تر باشد از امکانات بهتر و بیشتری بهره میبرد و برعکس کسی که توانایی کنتری داشته وضعیت نامطلوبی دارد همانطور که گفته اند”:هیچ ارزانی بی علت نیست و هیچ گرانی بی حکمت”
واژه آموزی:
در آغاز به معنی واژه ی”نامه”نگاه کنید:
به مطالبی که برای کسی یا سازمانی بر روی کاغذ و مانند آن نوشته می شود و معمولا داخل پاکت قرار می گیرد و به وسیله ی پست به دست گیرنده می رسد نامه می گویند.
در دستور زبان فارسی گاهی برای ساختن یک واژه ی مرکب)واژه ای که بیش از یک کلمه دارد( از کلمه” نامه”استفاده می شود.
مانند:
شناس نامه)شناس+نامه(نوشته ای که اطلاعات شخصی هر فرد در آن می آید.
سفارش نامه)سفارش+نامه(نوشته ای که در آن از شخصی برای دیگری درخواست انجام کاری می شود
)روزنامه)روز+نامه_(تقدیر نامه)تقدیر+ نامه_(کارنامه)کار+نامه
اهداف درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس
۱ آشنایی دانش آموزان با تفکّر خلّق و کاربرد آن در زندگی
۲ معرفی مولوی و آثار وی به دانش آموزان
۳ گسترش واژگان با استفاده از فرایند ترکیب
۴ تقویت مهار تهای زبان آموزی با طرّاحی نمایش
۵ آموزش بهره گیری از آرایهٔ تشبیه (به طور غیرمستقیم) در نوشتن بند توصیفی
۶ پرورش سواد دیداری و بهره گیری از آن در بند توصیفی
۷ تقویت مهارت درک متن
واژه آموزی درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس
یکی از فرایندهای پر بسامد واژه سازی در زبان فارسی فرایند ترکیب است.
در این درس ترکیب اسم یا بن فعل آمده است.
کلمات مرکب که بر اثر فرایندترکیب حاصل می شوند،
کلماتی هستند که اجزای آنها به تنهایی معنی مستقل دارند
و پساز ساخت ترکیب و شکل گیری واژهٔ جدید، معنای تازه ای می دهند.
مثال
اسم + اسم مانند کتاب نامه
بن + فعل اسم مانند شناسنامه
بازی از جمله فعّالیت هایی است که در برنامهٔ درسی زبان آموزی مورد تأکید است؛
زیرا دانش آموزان در بازی به ارتقای درک شنوایی و رشد و پرورش قوهٔ بیان، دست می یابند و یاد می گیرند که با یکدیگر فکر کنند و به افکار خود سامان بدهند و به حلّ مسائل با مشارکت یکدیگر برآیند.
در پایهٔ چهارم، بازی های زبانی همراه با تحرّک و نشاط موردنظر است.
تدریس کلمات مرکب در قالب بازی نیز به یادگیری آسان آن می انجامد
تمرین خواندن درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس
تمرین خواندن مانند دروس گذشته انجام شود.
درست، شمرده، رسا و با لحن مناسب خواندن، مثل همهٔ دروس مورد توجّه و دقّت قرار گیرد.
در این درس«جمله خوانی»پیشنهاد می شود.
دانش آموزان به ترتیبی که نشسته اند، خواندن را آغاز می کنند.
هر دانش آموز یک جمله می خواند و جملهٔ بعدی توسط دانش آموز دیگر خوانده می شود این کار ادامه پیدا می کند تا متن به پایان برسد.
این روش خواندن، مورد علاقه دانش آموزان است.
مراحل خواندن به اختصار، در نمودار زیر بعد نشان داده شده است:
شناخت حرف ⇐ کلمه خوانی ⇐ گروه کلمه / عبارت خوانی ⇐ جمله خوانی
نمایش درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس
دانش آموزان در سال قبل با چهار نوع نمایش و اجرای آن آشنا شدند.
در اجرای این درس ابتدا دانش آموزان باید به متن نمایشنامه گوش فرا دهند و سپس به طراحی و اجرا بپردازند.
هنگامی که آنها به متن شنیداری گوش می کنند،
تمرکز و درک شنیداری آنها تقویت می شود و زمانی که به طراحی نمایش می پردازند خلّاقیت و تفکّر و تخیل در آنها پرورش می یابد.
زمان اجرا نیز رفتارهای کلامی و غیرکلامی آنها درانتقال پیام به هنگام سخن گفتن تقویت می شود.
از همکاران محترم تقاضا می شود وقت فعّالیت هایی مانند این را که در تقویت مهارت های زبانی دانش آموزان بسیار مؤثر هستند،به سایر دروس ندهند.
توانمند کردن دانش آموزان در مهارت های زبانی نوع تفکّر آنها را نیز شکل می دهد و موجب موفقیت آنها در زندگی اجتماعی می شود.
املای درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس
املای بگرد و پیدا کن
دانش آموزان در گروه، یک متن املا با ۱۰ جای خالی از متن درس تهیه می کنند
(جای خالی از کلمات مهم درس باشد بهتر است).
در بالای متن املا یک جدول با ۱۲ یا ۱۳ خانه کشیده می شود و کلماتی که بایدجاهای خالی را تکمیل کنند،
به علاوهٔ چند کلمهٔ اضافه در این خانه ها نوشته می شود.
قبل از شروع فرایند املا از دانش آموزان خواسته می شود متن درس را با دقت در زمان معین (سه تا پنج دقیقه) مطالعه کنند.
سپس کتاب را بسته و برگه های املای تهیه شده، بین گروه ها جابه جا شود.
دانش آموزان هر گروه در زمان تعیین شده توسط معلّم باید کلمات را از داخل جدول پیدا کرده و در جاهای خالی بنویسند.
تصحیح املا با نظارت معلّم در گروه انجام می شود.
روش دوم که در راهنمای پایه سوم نیز پیشنهاد شده به شرح زیر می باشد.
با هدف تمرکز برروی لغات و آموزش درست نویسی از دانش آموزان بخواهید
که در گروه، جدولی طرّاحی نمایند و طبقه بندی واژه های متن درس را انجام بدهند.
معیار تفکیک لغات را به عهدهٔ گروه بگذارید.
املا به صورت دو بخشی
املا مطابق با برنامهٔ تدریس کلیهٔ دروس به صورت دو بخشی شامل املای تقریری و فعّالیت های املایی طرّاحی می شود
و سطح پیشرفت دانش آموز نسبت به خودش، با توجّه به میزان درست نویسی در ارزشیابی های املایی قبلی، سنجیده می شود.
اگر یک متن ترکیبی در قالب داستانی کوتاه توسط معلّم تدوین گردد
برای دانش آموزان جذّاب و قابل توجّه است. برای تولید متن ترکیبی می توانید از روش زیراستفاده کنید:
١ ابتدا کلمات مورد نظر خود را استخراج نمایید.
٢ حالا متنی تهیه کنید که تا حدّ امکان از این کلمات در آن استفاده شده باشد.
مثال زیر، بخشی از املای تقریری معلّم ساخته از متن درس است.
از روزگاران دور کشور هندوستان، به عنوان یک خطّهٔ زیبا معروف بوده است.
بازرگانان ثروتمند از تماشای صحنهٔ پرواز دسته های طوطی لذّت می برند.
از آنجاطوطی ها را به همراه می آورند و این سوغاتی گران بها را به دوستان همزبان خود ارمغانمی دهند.
تجارت در این کشور ……….
درس پنجم نوشتاری چهارم ابتدایی
فعّالیت های نوشتاری ۱: املا و واژه آموزی
درتمرین سوم کلمات در جای خالی به این ترتیب می باشند:
سالنامه – هفته نامه- هفت هنامه – کتابنامه – سالنامه – قولنامه – قولنامه
فعّالیت های نوشتاری۲: املا
در تمرین دو، علاوه بر تقویت مهارت املانویسی استفاده از رنگ به ایجاد روحیهٔ نشاط در دانش آموزان کمک می کند.
طراحی این قبیل جداول به عنوان تکلیف شب برای دانش آموزان جالب و مهیّج است.
فعّالیت های نوشتاری ۴: درک متن
این صفحه شامل دو بخش فعّالیت های درک متن و کتابخوانی می باشد. در قسمت کتابخوانی، یک داستان واحد برای کل کلاس خوانده می شود.
سپس بچّه ها به صورت گروهی رویدادهای آن را فهرست نموده، شماره گذاری می نمایند.
فعّالیت های نوشتاری۵: نگارش
در درس گذشته دانش آموزان نوشتن بند توصیفی را آموختند.
این درس نیز درادامهٔ درس گذشته به آموزش بند توصیفی اختصاص دارد
با این تفاوت که یک سطح فراتر رفته و به لحاظ ادبی متن زیباتری خلق خواهد شد.
به همین منظور از آرایهٔ ادبی تشبیه استفاده شده است.
توجه داشته باشیم که در مورد آرایه تشبیه چیزی آموزش ندهیم و با سبکی که در کتاب نوشتاری ارائه شده، مطلب را بیان کنیم.
نمونه سوال فارسی چهارم ابتدایی
آموزش درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس
قالب این شعر:مثنوی شاعر:مولوی
روش تدریس درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس:
ایفای نقش،روشن سازی طرز تلقی
روشن سازی طرز تلقی:این طرح برای دانش آموزان فرصتی را فراهم می کند تا عقاید متنوع هم کلاسی های خود را بشنوند و آنان را قادر می سازد که کشف کنند.
در داستان طوطی و بازرگان ،طوطی نماد انسان،بازرگان نماد دنیا و قفس نماد جماد و ماده و درحقیقت شهرت طلبی است که جان انسان را در بند خود گرفته است.
معنی شعر های درس رهایی از قفس:
بیت ۱.بازرگان به طوطی گفت:چه هدیه ای می خواهی که من از سرزمین هندوستان برای تو بیاورم؟
بیت۲.طوطی گفت:در آنجا وقتی طوطیان را میبینی ،شرح حال ما را برایشان بگو.
بیت۳.بگو آن طوطی که مایل به دیدن شما بود،به خاطر تقدیر و سرنوشت آسمانی در دست ما زندانی است.
بیت۴.چرا این کار را کردم و چرا این پیام را دادم؟طوطی بیچاره را به خاطر این سخن نسنجیده ،ناراحت و رنجیده کردم.
بیت ۵.بازرگان کار معامله و تجارت را تمام کرد و خوشحال به سوی منزل بازگشت.
بیت ۶.برای هر غلامی ،هدیه ای آورد و سهم هر کنیزک را به او داد.
بیت ۷.طوطی گفت: هدیه من کجاست؟هر چیزی را که گفتی و هر چیزی را که دیدی ،برایم بازگو کن.
بیت ۸.گفت شکایت های تو را با گروهی از طوطیان همانند تو در میان گذاشتم.
بیت ۹.گفت:آن طوطی که از درد تو آگاه شد ،ترسید و بر خود لرزید و مرد.
معنی واژه ها درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی
ثروتمند:دارا،توانگر
شیرین زبان:شیرین گفتار،شیرین بیان،شیرین سخن
غلام:بنده،نوکر
سوغاتی:ره آورد،ارمغان،هدیه
گران بها:نفیس،باارزش،قیمتی
ارمغان:هدیه
خطه:پاره ای از زمین،شهر بزرگ،ناحیه،کشور
مشتاق:آرزومند،مایل،راغب
قضا:تقدیر،سرنوشت
حبس:زندانی کردن،بازداشتن،زندان
هم زبان:هم صحبت،کسانی که با یک زبان حرف می زنند
دلتنگ:پریشان،غمگین
قول داد:وعده داد،مقرر گردید
پیغام:خبر،پیام،مژده
بازگو کند:بیان کند
صحنه:منظره ای واقعی یا خیالی که رویدادی را نشان می دهد.
شگفت زده:متعجب
دلش برای آن سوخت:کنایه از ناراحت شد
گفت خام :سخن ناپخته.بی تجربه
تجارت:بازرگانی کردن،داد و ستد
شادکام:خوشحال،کامروا،کامران
کنیزک:دخترک یا زنی که برده باشد
نشان:سهم،نصیب
کو:کجاست
خواجه:سرور،بزرگ،پول دار
همتا:نظیر،مانند،معادل،مساوی
زهره:کیسه ی صفرا
زهره اش برید:بسیار ترسید
دلداری دهد:تسلی دهد،غم خواری کند
از دست رفته است:کنایه از مرده است
زاری:گریه ی سوزناک
هم خانواده:
شگفت زده:شگفت انگیز
موضوع:وضع،اوضاع
مشتاق:اشتیاق،شوق
شرمنده:شرمسار،شرمگین
پیام:پیامبر،پیام رسان،پیامک
شکایت:شاکی
سکوت:ساکت
تجارت:تاجر،تجار
لذت:لذیذ
اسیر:اسارت
حبس:محبوس
متضاد:
زیبا#زشت
شیرین#تلخ
گران بها#ارزان
اسیر#آزاد
بخواه#نخواه
ساکت#شلوغ
بالا#پایین
خام#پخته
کوتاه#بلند
پیام درس:
برای آزادی و رهایی از قفس و آزاد زندگی کردن در دنیا باید بعضی از دل بستگی ها را که سبب می شود انسان ها در دام بیفتند،رها کرد .اصل پیام این است که انسان ها برای آزاد زیستن باید به دنیای مادی دل نبندند تا گرفتار نباشند.
در داستان (طوطی و بازرگان) مولوی،همان روح و روان انسان است و قفس،همان جسم و تن انسان و رهایی از دنیای مادی همان ازاد شدن است.
تاریخ ادبیات درس رهایی از قفس پنجم:
این شعر از کتاب(مثنوی مولوی)،شاعر قرن هفتم است.در این داستان،مولوی،شخصیت های بازرگان و طوطی را به زبان شعر بیان میکند که بعضی از بیت ها را در این درس خواندیم.
بخوان و بیندیش: قدم یازدهم نوع نثر:ساده و روان
معنی واژه ها
گنبد کبود:آسمان کبود
کولش:شانه ی او
دنگ:صدایی که از برخورد با میله ها بلند میشود
مامور: مسول انجام کاری
ماجرا:داستان،اتفاق
توی:داخل
پیام درس رهایی از قفس پنجم :
ارزش هر کس به توانایی،علم و خرد او است.هر کس که تواناتر و باهوش تر باشد از امکانات بهتر و بیشتری بهره میبرد و برعکس کسی که توانایی کنتری داشته وضعیت نامطلوبی دارد همانطور که گفته اند”:هیچ ارزانی بی علت نیست و هیچ گرانی بی حکمت”
عزیزان تدریس به پایان رسید امیدوارم مفید واقع شده باشد.نظرات و تجربیات خود را برای بهبود آموزش در قسمت دیدگاه بنویسید.
نمونه سوالات درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس
برای دریافت نمونه سوالات درس پنجم فارسی و سایر دروس فارسی چهارم ابتدایی شامل سوالات درس به درس امتحان دی ماه و خرداد و …می توانید از لینک زیر اقدام کنید
کاربرگ درس پنجم فارسی چهارم ابتدایی رهایی از قفس
برای دریافت کاربرگ های درس پنجم فارسی و سایر دروس فارسی چهارم ابتدایی شامل کاربرگ املا،انشا،نگارش و… می توانید از لینک زیر اقدام کنید
