اختلال خواندن نشانه ها، علل و راهکار های درمان

اختلال خواندن به عنوان اختلال مادر از آن یاد شده است و نارساخوانی را به هر گونه ناتوانی در خواندن که پایین تر از حد مورد انتظار بر حسب سن، آموزش و هوش کودک است اطلاق می کنند

این دانش آموزان در خواندن خطاهایی مانند حذف ها، افزایش ها، جانشین سازی ها، تکرارها، حذف یا اضافه کردن حروف، خطاهای وارونه سازی، خواندن کند و لغت به لغت و فقدان درک مطلب

این دانش آموزان دچار اختلال جدی در زبان شنیداری بوده اند به گونه ای که نمی توانند ارتباط بین شکل شفاهی و مکتوب کلمه برقرار نمایند.

خواندن یک مهارت ذاتی نیست بلکه مهارتی است که باید یاد گرفته شود.

کلماتی که خوانده می شود تا خواننده آن را استنباط و تفسیر نکند دارای هیچ معنایی نیستند.

با مشکلات اختصاصی خواندن این کودکان نیز آشنا شده اید، حال با انواع مشکلات خواندن و درمان آن آشنایی پیدا می کنید.

انواع مشکلات خواندن و راهکارهای درمانی:

الف. آینه خوانی یا وارونه خوانی:

مثال: خواندن کلمه رود به جای کلمه دور

علل:
 رشد ناکافی حرکات چشم
 عدم غلبه نیمکره مغزی چپ برتری یا راست برتری
 عدم درک این موضوع که جای حروف یا کلمه باعث میشود که جمله یا کلمه بطور کلی تغییر کند
 رشد ناکافی

 تدریس وآموزش نامناسب
 تند خوانی وعدم توجه وبی دقتی
 در موارد خیلی شدید علت آن ممکن است اختلال در سیستم عصبی باشد.

روشهای درمان آینه خوانی

.۱ در تمام فصول فعالیتهای مربوط به خواندن، تاکید بر آموزش از راست به چپ نمایید در ریاضیات تاکید از چپ به راست می باشد

.۲ کلمه یا جمله را با انگشت یا کارت بپوشانید و از کودک بخواهید به تدریج قسمتی از کلمه یا جمله را که دستتان از روی آن برداشته می شود، را بخواند.

.۳ کشیدن خط زیرکلمه یا جمله.

.۴ کودک را آموزش دهید تا انگشت خود را زیرکلمه بگذارد و سرعت خواندن خود را با دستش هماهنگ کند.

.۵ کشیدن فلش از راست به چپ زیر کلماتی که کودک در خواندن آنها مشکل دارد.

.۶ کلمه ای را بر روی تخته بنویسید و از کودک بخواهید که همزمان با تعقیب حروف با انگشت، صدای آنها را بلند بخواند.

.۷ از تخته مغناطیسی وحروف برجسته استفاده کنید و از کودک بخواهید بعد از لمس کردن حروف با انگشتان، کلمه را بخواند.

.۸ برای اینکه توجه کودک را به اهمیت ترتیب مکانی حروف در کلمه جذب کنید، کلمه ای را که کودک اشکال دارد

در بالای کلمه ای که برعکس میخواند، بنویسید و از کودک بخواهید که با کشیدن خط، حروف بالا را به حروف پایین وصل کند.

مثال: روز زور صداها به هم وصل شوند

ب. حذف کردن کلمات یا حروف جاگذاری

علل:

۱. عدم شناخت کلمه و ناتوانی در تلفظ صحیح کلمه از طریق تجزیه صداها.

۲. عادات نادرست خواندن.

برای تشخیص علت های فوق، یک متن را به کودک بدهید تا بخواند و سپس یک متن ساده تر به او بدهید

و در هر دو مورد تعداد کلمات حذف شده را یادداشت نمایید. اگر تعداد کلمات حذف شده در هر دو متن یکسان بود،

نتیجه می گیریم که حذف کلمات به دلیل عادات نادرست کودک است ولی اگرحذف تعداد کلمات در متن ساده تر بیش از متن قبلی بود،

علت آن عدم شناخت کلمه توسط کودک میباشد که در این صورت باید بخش و صداکشی را با او تمرین کرد

حتی اگر بخش و صداکشی جزو برنامه آموزشی نباشد

روش های درمان

.۱ جلب توجه کودک به کلمه ای که حذف کرده و نیزاصلاح آن کلمه.
.۲ استفاده از کاغذ راهنما فلش و یا گذاشتن انگشت زیرکلمه.
.۳ کودک می بایستی به همراه سایرکودکان متن رابخواند. این کار به روان خوانی او کمک می کند.
.۴ از فعالیت های رقابتی بین دانش آموزان پرهیزشود و آنان هرگز با یکدیگر مقایسه نشوند.

ج. جایگزین کردن یک کلمه بجای کلمه دیگر تغییر افعال به میل خود

مثال: به جای خواندن کلمه داد  می خواند:دارد

علل:
.۱ بی دقتی
.۲ عدم شناخت کلمه یعنی کلماتی که با معنی جمله مطابقت ندارد

روشهای درمان

.۱ جایگزینی ناشی از بی دقتی:
 جلب توجه کودک به کلمه جایگزین
 خواندن متن همراه با سایر دانش آموزان و در صورت امکان ضبط صدای کودک هنگام خواندن
 گوش دادن کودک به صدای خود

۲. جایگزینی ناشی از شناخت کلمه :
 درست کردن کارت لغات از کلماتی که کودک دچار اشکال می باشد تا کودک ببیند و بخواند
 روی بخش و صداکشی بیشتر تاکید شود

حتی اگر بخش و صداکشی جزو برنامه آموزشی نباشد
 کلمات مشکل را در کلمات ناتمام بکار ببرید مثال: تصمیم= ت…..میم
 دانش آموز را مطمئن سازید که به اندازه کافی برای هجیکردن کلمه مورد نظرتوانا است و به او کمک نخواهد

د. تکرارکلمه یا عبارت

علل:
۱.عدم شناخت کلمه وناتوانی در ترکیب صداها.
۲.عادات نادرست هنگام خواندن.

روشهای درمان

.۱ جلب توجه کودک به کلمه یا عبارت تکراری.
.۲ از دانش آموزان خواسته شود متن درس را همه با هم بخوانند.
.۳ از کودک خواسته شود تا قبل از خواندن متن، آن را برای خود مطالعه نماید.
.۴ در ابتدا مطلب آسانتر یا حتی یک پاراگراف در اختیار کودک قرار گیرد و با پیشرفت کودک، متن را مشکل تر کنید.
.۵ از کودک بخواهید تا با انگشت گذاشتن زیر کلمات، سرعت خواندنش را بیشتر کند.

ه. اضافه کردن کلمات به جمله

علل:
۱. اشکال در درک مطلب.
۲. بی توجهی به متن.
اگر کلمه ای که کودک به متن کتاب اضافه می کند با معنی باشد وبه جمله ارتباط داشته باشد،

نشانگر آگاهی دانش آموز از مطلب مورد نظر است ولی ناشی از بی دقتی اوست اما اگر کلمه اضافه شده ربطی به جمله نداشته باشد دلیل آن اشکال در درک مطلب می باشد.

روشهای درمان
.۱ افزایش گنجینه لغات و استفاده از کلمات هم خانواده
.۲ شرح تصاویر کتاب توسط معلم و دانشآموز
.۳ پیدا کردن اصل مطلب در متنی که میخواند تا بداند کل مطلب در مورد چیست
.۴ شناخت جزییات مهم هر متن
.۵ بحث وگفتوگو در مورد مطلب یا داستان قبل از خواندن آن
.۶ جلب توجه کودک، خواندن متن همراه با سایر دانش آموزان

و. کلمه به کلمه خواندن ومکث زیاد روی کلمات

مکث زیاد روی کلمات به دلیل این است که دانش آموز روی کلمات و ساختار جمله تسلط کافی ندارد.

سرعت خواندن به تنهایی اختلال نیست مگر اینکه تولید اضطراب کند.

علل:
۱. عدم شناخت کلمه
۲. اشکال در درک مطلب
۳. عادات نادرست به هنگام خواندن

روشهای درمان
۱ انتخاب متن های آسانتر جهت خواندن دانش آموز.
۲ استفاده از کتاب داستانهای ساده .
۳ بالا بردن توانایی کودک در شناخت کلمات معمول و متداول.
۴ استفاده از کارت همراه با تصویر  به این صورت که کلمه نا آشنا را زیر تصویر آن بنویسید سپس لغت جدید را در کلمه به کار ببرید

۵ به دانش آموز اجازه دهید تا متن داستان را بخواند و سپس آن را بصورت نمایش اجرا کند.
۶ به دانش آموز اجازه دهید تا داستانهای مهیج و مورد علاقه را با صدای بلند بخواند.
۷ از دانش آموز بخواهید تا متن و اشعار را مرتبا تکرار کند.
۸ از دانش آموزان بخواهید تا مطالب کتاب را بصورت گروهی بخوانند.

تکنیک های درمان اختلال خواندن جهت استفاده والدین در خانه

۱ نوشتن حروف بر روی شن به کودک کمک میکند تا از حواس بینایی، شنوایی و لامسه خود برای ایجاد ارتباط بین حروف و صدای آنها بهره ببرد.

کودک مقدار زیادی شن را بر روی زمین صافی میریزد و با انگشتان خود تلاش می کند تا یک حرف و یا یک کلمه را بنویسد

در حین نوشتن، صدای آن را نیز با صدای بلند بیان میکند. با ترکیب صدای حروف، کودک کل کلمه را ادا می کند.

۲ از شش ماهگی برای کودک خود کتاب داستان با صدای بلند و آرام بخوانید و یا کتاب داستان های صوتی برای او پخش کنید.

همانگونه که ذکر شد، درمان اختلال خواندن (دیسلکسیا) هرچقدر در سنین پایینتر صورت پذیرد، کودک پیشرفت بیشتری در مدرسه خواهد داشت.

پس از آنکه داستان را برای کودک خواندید و یا خود کودک داستان را خواند، از او بخواهید تا داستان را به زبان خودش خلاصه کرده و بیان کند.

۳ به عنوان والدین، شما میتوانید تمرینات خواندن را به صورت بازی دربیاورید. به طور مثال وقتی در حال سفر هستید،

میتوانید نام اشیا و یا چیزهایی که می بینید را انتخاب کنید و از کودک بخواهید حدس بزند منظور شما چه کلمهای است. به طور مثال:

شما کلمه بوقلمون را بهصورت بقلمون بیان می کنید و کودک می گوید بوقلمون. این تمرین را به صورت برعکس نیز می توانید انجام دهید.

کودک در این حالت چیزی را انتخاب می کند و آن را به صورت جدا جدا تلفظ می کند و شما حدس می زنید منظور او چه می باشد. حالت دوم برای کودک دشوارتر است.

 قسمت دوم راهکارها

۴ سعی کنید کتاب های طنز و کتاب داستان های همراه با تصویر تهیه کنید و با کودک آنها را بخوانید.

از آنجایی که کودک مدت زیادی را در مدرسه صرف خواندن می کند، احتمالاً تمرین اضافی خواندن برای او خسته کننده است.

کتاب های طنز و کتاب داستانهای همراه با تصویر برای کودک جذابیت بیشتری دارد و آنها را جلب می کند.

با مشورت کودک خود، کتاب هایی تهیه کنید که مورد علاقه کودکتان است. کتاب هایی تهیه کنید که در سطح مهارت خواندن کودک باشد.

۵ سه کاغذ رنگی (زرد- سبز- آبی) را جلوی خود بگذارید و زمانی که یک کلمه را بیان می کنید، دست خود را بر روی رنگ هایمختلف حرکت دهید.

به طور مثال:

برای بیان کلمه گربه اینگونه عمل کنید. با تلفظ “گ” دستتان را بر روی رنگ زرد بگذارید،

با تلفظ “ر” دستتان را بر روی رنگ سبز بگذارید و با تلفظ “ب” دستتان را بر روی رنگ آبی قرار دهید.

حال از کودک بخواهید حروف را با هم ادا کرده و دستش را بر روی رنگها حرکت دهد.

در این مرحله می توانید یکی از کاغذهای رنگی را بردارید و از کودک بپرسید حالا چه حروفی باقیمانده است.

در این بازی، کودکان به قید قرعه کارتهایی را که عکس اشیا بر روی آن است، انتخاب می کنند و سپس با ادای هر حرف آن، یک قدم به جلو حرکت می کنند.

به طور مثال، اگر عکس قوری بر روی کارت باشد، کودک با تلفظ هر حرف، یک قدم به جلو می رود.

ق-و-ر-ی ۴ حرف دارد و کودک چهار قدم به جلو می رود. هر کس زودتر به خط پایان برسد، برنده است.

۶- کتابهای شعر کودک به جهت درمان اختلال خواندن (دیسلکسیا) بسیار مفید است.

خواندن آهنگ های ریتمیک و دارای قافیه، به آشنایی کودک با صداهای مرتبط با حروف کمک می کند

بخشی از آهنگ را بخوانید و کودک را تشویق کنید تا با شما همراهی کرده و باقی آن را بگوید.

کلمات هم قافیه را به عنوان بازی می توانید استفاده کنید.

به طور مثال:

شما بگویید تشت و او بگوید رشت، بازی- نازی، دوچرخه- میچرخه و … .

۷ از علاقه به وسایل ارتباط جمعی کودک بهره ببرید. اگر کودک به ورزش علاقه دارد، پسته ای ورزشی را به همراه یکدیگر در اینترنت، مجله و یا روزنامه دنبال کنید.

از او بخواهید مطالب مورد علاقه ورزشی را بخواند و برای شما توضیح بدهد.

قسمت سوم راهکارها

۸ اجازه دهید کودکتان شما را در حال کتابخواندن ببیند. کودکان مشاهدهگران بسیار دقیقی هستند.

اگر کودکان ببینند که والدین آنها کتاب میخوانند، به خواندن علاقهمند می شوند.

اگر کودک، شما را هنگامی که با علاقه و هیجان به کتاب خواندن مشغول هستید، ببیند؛ به خواندن علاقه مند می شود.

در خانه فضایی را برای مطالعه کردن اختصاص بدهید.

یک مبل راحتی با یک کتابخانه کوچک در یک گوشه اتاق که نور کافی دارد، قرار دهید تا جای ممکن این فضا را دلنشین کنید.

۹ کودک خود را به سفر مطالعاتی ببرید. او را به طور منظم به کتابخانه ببرید و او را با مولفین مختلف آشنا کنید.

۱۰ از طریق بازی و تفریح، رابطه بین کلمات را برای کودک توضیح دهید. به طور مثال، وقتی در خیابان راه می روید

و روی تابلویی نوشته شده است  «ایست» شما در قالب بازی از کودک می خواهید

واژه های مرتبط مانند ایستگاه، ایستادن و ایستاده را پیدا کند و یا بعد از آنکه مادر بیان کرد، با صدای بلند تکرار کند.