اهداف کتاب تفکر و پژوهش ششم ابتدایی
چند دقیقه ذهن خود را برای یک پرواز خیالی آزاد بگذارید.
حال به درس تفکّر و پژوهش و روش آن فکر کنید!
فکر می کنید موضوع و روش درس تفکّر و پژوهش چگونه است؟
که دانش آموزان در حال گوش دادن به یک سخنرانی درباره ی تفکّر و پژوهش و فایده های آن هستند؟
یا کلاسی که دانش آموزان دائم درحال انجام دادن تکالیف هستند؟
چنین تصوّراتی درباره ی درس «تفکّر و پژوهش» بسیار دور از واقعیت است.
در درس تفکّر و پژوهش شما می آموزید به کنجکاوی های خود توجّه کنید؛ پرسش و کاوش کنید؛
لذا در این ساعت،پرسش ها و رو ش هایتان برای یافتن پاسخ پرسش مهم است.
درس تفکّر و پژوهش از فعّالی تهایی تشکیل شده است
که به شما فرصت می دهد پرسشگری و کاوشگری کنید
و روش های یادگیری خود را بررسی کنید و بهبود ببخشید.
در این درس شما با فعّالیت هایی مانند بازی، گوش دادن به داستان، تماشای فیلم و خواندن متن و… فرصت کند و کاو در نظرات خود و دیگران را خواهید داشت.
داشتن کتاب فرصتی است برای ثبت خاطرات شما از شنیدن داستان ها، تماشای فیلم ها، گفت و گو با دوستان و آموزگار و اعضای خانواده، بحث و جدل بر سر عقیده و تمام آنچه خاطرات دوران دبستان ما و شما را می سازد.
در این کتاب، فعّالی تهایی برای داخل و گاه خارج از کلاس پیش بینی شده است تا شما یادگیری های خود را در طول سال تحصیلی ثبت کنید.
نشانه ی کار فردی است .
نشانه ی کار در گروه است.
نشانه ی گفت وگوی جمعی در کلاس است.
کلیات کتاب تفکر و پژوهش ششم ابتدایی
کتاب تفکر و پژوهش ششم ابتدایی شامل چهار فصل ارائه شده است
که در فصل درس های این کتاب در چهار فصل سازماندهی شده است.
در هر فصل تعدادی درس الزامی و انتخابی طرّاحی شده است.
تا دانش آموزان طیّ یک گفت و گوی گروهی، ابعاد موضوع و مسئله را از جنبه های مختلف بررسی کنند،
از طرز تلقی خود نسبت به موضوع آگاه شوند،
نظرات خود را عمیقاً واکاوی کنند،
در بخش گفت وگو کنید هر درس سه دسته سؤال مطرح شده که دانش آموز را از توصیف امور عینی به سمت تحلیل روابط و فلسفیدن سوق می دهد.
سؤالات اوّلیه توصیف موقعیت است.
در این نوع سؤالات از دانش آموز خواسته می شود
سؤالات دسته ی سوم یا سؤالات پایانی، یافته های دانش آموز را به موقعیت زندگی او پیوند می دهند.
در این دسته سؤالات دانش آموزان با به اشتراک گذاشتن آموخته ها و تجربیات قبلی خود با دیگران به تثبیت، اصلاح، تعمیم آن و تولید و توسعه ی مفهوم کمک می کنند.
یکی از ویژگی های برنامه ی درسی تفکرّ و پژوهش تأکید بر مفهوم سازی به جای مفهوم آموزی است.
سؤالات پیش بینی شده در هر درس ابزاری برای جهت دهی به گفت و گو ها توسّط معلّم اند؛
از ای نرو، ممکن است جریان گفت وگو با طرح یکی دو سؤال اوّل به گونه ای پیش رود که به سؤالات بعدی نیز پاسخ داده شود؛
لذا از ارائه ی پاسخ های یکسان، جزوه های پرسش و پاسخ و اجبار دانش آموزان به حفظ کردن مطالب پرهیز شود.
و استفاده از کتاب های کار و تمرین تفکّر و پژوهش موجود در بازارِ کتاب در صورتی که به تأیید طرح سامان بخشی کتاب های آموزشی نرسیده باشد، مجاز نیست.
تعدادی از فیلم های آموزشی منتخب نیز در طرح های آموزشی هر جلسه در فصل چهارم راهنمای معلّم معرّفی شده اند که از طریق فروشگاه
انتشارات مدرسه و نمایندگان آن در استان ها قابل تهیه اند.
اگر در مدرسه ی شما امکان نمایش فیلم وجود ندارد،
درباره ی کتاب تفکر و پژوهش ششم ابتدایی
در ادامه بخش هایی از کتاب تفکر و پژوهش ششم ابتدایی می باشد که فایل کامل کتاب تفکر و پژوهش ششم ابتدایی را در بخش دانلود دریافت نمایید.
هم چنبن مکمل این کتاب ( از جمله آزمون درس تفکر و پژوهش ، طرح درس تفکر و پژوهش و راهنمای تدریس کتاب تفکر و پژوهش) ، در پایان ارائه شده است .
فصل اول کتاب تفکّر و پژوهش ششم ابتدایی
واژه های تصادفی
تشخیص شباهت ها و تفاوت ها بین پدیده های مختلف و طبقه بندی آنها از جمله مهارت های تفکّر است که در دروس مختلف و حتّی قبل از ورود به مدرسه با آن برخورد داشته اید.
در این درس شما با بررسی تفاوت ها، شباهت ها و رابطه ها در واژ ه های تصادفی، ضمن تقویت توانایی استنباط، استدلال و نتیجه گیری خود، با نمونه ای از فعّالیت های کتاب تفکّر و پژوهش آشنا می شوید.
سپس با توافق درباره ی قواعد و مقرّرات کلاس درس تفکّر و پژوهش، شرایط حضور فعّال و مؤثّر خود را در این کلاس فراهم می کنید .
اهداف واژه های تصادفی
۱ – پرورش مهارت های پایهٔ تفکر
۲ – توافق و قانون گذاری برای آداب و مقرّرات کلاس تفکّر
۳ – ارتقای فضایل فکری، و توسعهٔ آداب گفت و گو های جمعی
طبقه بندی کنید
هر یک در ذهن خود کلمه ای در نظر بگیرید.
با راهنمایی آموزگار، کلمه های مورد نظر ده نفر از دانش آموزان را روی تابلوی کلاس بنویسید.
گفت وگو کنید
نتایج گفت و گو های خود را در کلاس گزارش دهید.
گزارش سایر گرو ه ها را بررسی کنید و به نکات دیگران در مورد گزارش گروه خود دقّت کنید.
فراموش نکنید به هنگام بررسی، ابتدا نکات مثبت و بعد نکات منفی یا پیشنهادهای خود را بیان کنید.
همان طور که می دانید، اجرای بهتر هر کار و فعّالیت جمعی به رعایت قواعد و مقرّراتی نیاز دارد.
بر همین اساس درباره ی قواعد و مقرّرات مورد نیاز درس تفکّر و پژوهش در کلاس گفت و گو کنید. قواعد مورد توافق را در زیر بنویسید
در این جلسه: از شما خواسته شد واژه هایی را نام ببرید. تفاوتها، شباهت ها و رابطه های آنها را پیدا و واژه ها را طبقه بندی کنید.
پیدا کردن تفاوت ها، شباهت ها و رابطه ها یکی از کارهایی است که ذهن شما هنگام تفکّر در مورد موضوعات مختلف انجام می دهد.
فصل اول : انتخاب و تصمیم گیری
همه ی انسان ها در طول عمر خود در موقعیت انتخاب و تصمیم گیری قرار دارند.
تصمیم گیری، فرایند انتخاب آگاهانه است.
هنگام انتخاب و تصمیم گیری شما مجموعه ای از شرایط را بررسی می کنید
تا یک گزینه از میان چند گزین هی موجود را انتخاب کنید.
سپس برای اجرای آن اقدام می کنید.
در این فصل شما جنبه های مختلف تصمیم گیری را تمرین می کنید
دیدنی های سرزمین من
فرض کنید قرار است یک میهمان خارجی به کشور ما بیاید و شما می خواهید
او را به شهرهایی که جاهای دیدنی دارد، ببرید. کدام مناطق یا شهرها را انتخاب می کنید؟
اهداف دیدنی های سرزمین من
۱ – پرورش توانایی تصمیم گیری با در نظر گرفتن دیدگاه ها و ویژگی های دیگران
۲ – ارتقای فضایل فکری، و توسعهٔ آداب گفت وگو های جمعی
ابتدا جدول زیر را به صورت انفرادی کامل کنید.
| ردیف | نام منطقه یا شهر | دلایل انتخاب شما |
اکنون با دوستان خود در گروه مشورت کنید؛ پس از مشورت، جدول را بر اساس توافق اعضای گروه کامل کنید
| ردیف | نام منطقه یا شهر | دلایل انتخاب شما |
گفت وگو کنید
نتایج فعّالیت گروه ها را بدون تکرار نام شهرها و مناطق روی تابلو یادداشت کنید.
نام یکی از شهرها یا مناطق را به طور تصادفی انتخاب کنید؛ کسانی که این شهر یا منطقه را نام برده اند دلایل انتخاب خود را بیان کنند
یکی از جنبه های انتخاب و تصمیم گیری در نظر گرفتن خواسته ها، توانایی ها، علاقه ها و نیازهای خود و دیگران است.
تصمیم گیری براساس آنچه که خودمان دوست داریم، کار چندان دشواری نیست؛
تصمیم گیری زمانی دشوار می شود که باید به خواسته ها، توانایی ها، علاقه ها و نیازهای دیگران هم توجّه کنیم.
در شرایطی که نتیجه ی تصمیم گیری ما بر زندگی و شرایط دیگران هم اثر می گذارد،
حتماً باید به خواسته ها، توانایی ها، علاقه ها، نیازها،اهداف و اولویت های آنها توجّه کنیم.
نارنجی پوش امانتدار
موقعیت هایی وجود دارد که ما ناگزیر به انتخاب بین خوب و بد هستیم.
در چنین شرایطی به چه چیزهایی باید توجّه کنیم؟
در این درس شما با قرار گرفتن در یک موقعیت فرضی، انتخاب های ممکن و دلایل آن را بررسی می کنید و از این راه مهارتهای خود را در بیان افکار، استدلال و تصمیم گیری تقویت می کنید.
رفتگر شهرداری بجنورد کیف مفقودی به ارزش ده میلیارد ریال که محتوی طلا، اسناد مالکیت، چک و کارت های اعتباری بود به صاحبش باز گرداند .
راننده تاکسی دامغانی بعد از پیدا کردن کیف پر از پول و طلا در تاکسی اش، پس ازساعتی جست و جو توانست کیف را به پیرزن صاحب کیف برساند.
کارمند شهرداری تهران کیف حاوی چک، پول نقد و اسناد و مدارک به ارزش دست کم ۲۰۰ میلیون تومان را پیدا کرد، همه ی تلاشش را به کار گرفت تا آن را به صاحبش برگرداند.
اهداف نارنجی پوش امانتدار
۱ – پرورش توانایی تصمیم گیری با در نظر گرفتن پیامدهای آنی و آتی آن برای خود و دیگران
۲ -ارتقای فضایل فکری و توسعهٔ آداب گفت وگو های جمعی
گفت وگو کنید
در چنین موقعیت هایی برای تصمیم گیری به چه چیزهایی توجّه می کنید؟ چرا؟
آیا مقدار مال پیدا شده در ارزش و اهمّیت برگرداندن آن به صاحبش اثر دارد؟ چرا آری، چرا نه؟
آیا برای تعیین میزان مژدگانی باید به مقدار مالی که پیدا شده توجّه کرد؟ چرا آری، چرا نه؟
آیا اصولاً انتظار دریافت مژدگانی برای پس دادن مال، درست است؟
اگر صاحب مال مبلغ کمی به عنوان مژدگانی داد، چه قضاوتی درباره ی او می کنید؟ چرا؟
آیا تاکنون چیزی را پیدا کرده اید؟ چه تصمیمی گرفتید؟ چرا؟در این جلسه خود را به جای دیگران گذاشتید.
به احساسات و خواسته های آنها در برخورد با یک موقعیت، توجّه و سپس تصمیم گیری کردید.
شما چه تصمیمی گرفتید؟ از تصمیم خود راضی هستید؟
توجّه به نتایج تصمیم ما برای خود و دیگران، یکی از جنبه های تصمیم گیری مناسب است.
فعّالیت در خانه
احساسات ما در تصمیم گیر ی هایمان درباره ی یک موضوع تأثیر دارد که می تواند نتایج مثبت و منفی به دنبال داشته باشد.
با گفت وگو با اعضای خانواده بنویسید، در چه موقعیت هایی تأثیر احساسات بر تصمیم گیری بجا و مناسب و در چه موقعیت هایی نابجا است؟ با مثال توضیح دهید.
بوی خوش مدینه
در زندگی شخصی هر یک از ما احتمالاً پیش آمده است که ناچار به انتخاب بین دو موقعیت خوب و خوب یا خوب و خوب تر بوده ایم.
در این درس شما پس از تماشای فیلم «بوی خوش مدینه »یا شنیدن داستان، دربار هی دو آرزوی اویس قرنی وضرورت و دلایل انتخاب بین آنها با یکدیگر گفت و گو می کنید.
سپس خود را در موقعیتی مثل موقعیت اویس قرار می دهید و احساسات، نوع انتخاب خود و دلایل ترجیح یک خواسته بر خواسته ی دیگر را برای دوستان خود بازگو می کنید.
اهداف بوی خوش مدینه
۱ – پرورش توانایی تصمیم گیری با در نظر گرفتن اولویت ها
۲ – ارتقای فضایل فکری و توسعهٔ آداب گفت و گو های جمعی
گفت وگو کنید
چرا اویس با وجوِد داشتن آرزوی دیدن پیامبر(ص) و تحمّل سختی های راه، بدون دیدن او به یمن بازگشت؟
اگر شما به جای اویس بودید چه تصمیمی می گرفتید؟
بین آرزوی دیدن پیامبر(ص) و خواسته ی مادر کدام را انتخاب می کردید؟ چرا؟
آیا در زندگی شما پیش آمده که از آرزوی خود دست بکشید؟ علّت چه بوده است؟
دو مورد از بزرگترین آرزوهایتان را در ذهن مجسّم کنید. اگر قرار باشد با انتخاب یک آرزو، آرزوی دیگر را از دست بدهید، چه احساسی به شما دست می دهد؟
کدام را انتخاب می کنید؟ دلایل شما برای این انتخاب چیست؟
ما اهداف، آرزوها و خواسته های زیادی داریم که اغلب فراتر از امکانات و توانایی های ما است.
لذا ناگزیربه انتخاب بین آنها هستیم؛ در چنین شرایطی باید ابتدا هدفهای خود را فهرست کنیم و با استدلال مشخّص کنیم
کدام ها برای ما اهمّیت بیشتری دارند. پس در نظر گرفتن اولویتها یکی دیگر از جنبه های تصمیم گیری مناسب است.
آقکند تفکّر و پژوهش پایه ششم ابتدایی
اگر در شرایطی قرار بگیرید که لازم باشد بین یک موقعیت سخت و موقعیت آسان تر یکی را انتخاب کنید، کدام را انتخاب می کنید؟
در این تصمیم گیری به چه چیزهایی توجّه می کنید؟
در این درس شما با مشاهده ی فیلم «آقکند » درباره ی رفتارها و تصمیم های افراد قضاوت، و از این راه انتخاب و تصمیم گیری را تمرین می کنید.
اهداف آقکند تفکّر و پژوهش پایه ششم ابتدایی
۱ – پرورش توانایی تصمیم گیری با در نظر گرفتن پیامدهای آنی و آتی تصمیم ها
۲ – پرورش توانایی قضاوت با در نظر گرفتن همهٔ جوانب موضوع
۳ – ارتقای فضایل فکری و توسعهٔ آداب گفت و گو های جمعی
گفت وگو کنید
پس از تماشای فیلم درباره ی پرسش های زیر گفت وگو کنید.
در این فیلم چه دیدید؟
شما اگر به جای معلّم بودید در چنین شرایطی چه می کردید؟ دلایل خود را برای دیگران شرح دهید.
شرایط معلّم قبلی با معلّم فعلی چه تفاوت ها و چه شباهت هایی داشت؟ چگونه این موضوع را متوجّه شدید؟
آیا در انتخاب ها باید خود را بر دیگران ترجیح داد یا دیگران را بر خود؟
آیا در این باره یک قانون کلّی وجود دارد؟ با مثال پاسخ خود را توضیح دهید.
بعضی وقت ها بررسی راه حل ها و تعیین اولویت آنهاکار دشواری است
زیرا راه حلی بر اساس دلایلی در اولویت قرار می گیرد ولی با دلایل دیگر، آن اولویت را ندارد.
این دلایل ناشی از ارز ش هایی است که افراد به آنها باور دارند.در فیلم آقکند مشاهده کردید که معلّم جدید ارز ش های والاتر را مبنای تصمیم
گیری قرار داد و موقعیت سخت را انتخاب کرد.
در این درس همانند درس های «دیدنی های سرزمین من»، « نارنجی پوش امانتدار » و «بوی خوش مدینه » مهارت تصمیم گیری را از جنبه ای دیگر یعنی، ترجیح نیاز دیگران بر راحتی و میل خود تمرین و تجربه کردید.
ماه بود و روباه ! ( انتخابی) تفکّر و پژوهش پایه ششم ابتدایی
در این درس داستان «ماه بود و روباه » را می شنوید یا فیلم آن را می بینید. شخصیت اصلی داستان روباهی است که می خواهد ماه را برای خودش داشته باشد.
شما با گفت وگو درباره ی موضوع داستان، خواسته ها و روابط بین موجوداترا از زاویه ی دیگری بررسی و توجّه به نتایج یک فکر و عمل را تمرین می کنید.
اهداف ماه بود و روباه ! ( انتخابی) تفکّر و پژوهش پایه ششم ابتدایی
۱ – پرورش توانایی تصمیم گیری با در نظر گرفتن پیامدهای اندیشه و عمل برای خود و دیگران
۲ – ارتقای فضایل فکری و توسعهٔ آداب گفت وگو های جمعی
گفت وگو کنید
بعد از شنیدن داستان یا نمایش فیلم راجع به موارد زیر گفت وگوکنید.
موضوع کلّی و پیام داستان چه بود؟
چه چیز سبب شد روباه به فکر مالکیت ماه بیفتد؟
چرا تلاش های روباه برای راضی کردن ماه به نتیجه نمی رسید؟
چرا نویسنده ی داستان این شخصیت ها را انتخاب کرده است؟
(مثلاً به جای روباه چرا خرس، فیل، یا هر حیوان دیگری انتخاب نشده است؟)
به نظر شما از نتیجه ی این فعّالیت برای زندگی چه استفاده ای می توان کرد؟
افراد زیادی در این جهان زندگی می کنند و هرکدام اندیشه هایی دارند. معمولاً حاصل اندیشه عمل است.
این اعمال زندگی افراد و موجودات دیگر را تحت تأثیر قرار می دهد. بنابراین، هنگام هر اندیشه و قبل از هر عملی دو پرسش مهم و کلیدی را باید از خود پرسید:
اندیشه و عمل ما بر چه افراد و موجوداتی اثر می گذارد؟
اندیشه ها یا دیدگاه های افراد دیگر درباره ی فکر و عمل ما چیست؟
این مورد نیز یکی دیگر از جنبه های انتخاب و تصمیم گیری است که باید به آن توجّه کرد.
مارگیر و اژدها ( انتخابی) تفکّر و پژوهش پایه ششم ابتدایی
روزی و روزگاری در زمان های قدیم مارگیری زندگی می کرد. مارگیر به کوه و دشت و صحرا می رفت، مارمی گرفت و آنها را به طبیبان می فروخت تا … .
در این درس ابتدا داستان «مارگیر و اژدها » را که یکی از داستان های مثنوی مولانا جلال الدّین محمّد بلخی است،
می شنوید سپس درباره ی تغییر شرایط در داستان و رفتار مارگیر گفت وگو و وقایعی را که برای مارگیر اتّفاق افتاده است تحلیل می کنید.
آموخته های شما در این درس کمک می کند تا در صورت برخورد با شرایط مشابه، اقدام مناسب انجام دهید.
اهداف مارگیر و اژدها ( انتخابی) تفکّر و پژوهش پایه ششم ابتدایی
۱ – پرورش توانایی تصمیم گیری با در نظر گرفتن پیامدهای فوری و کوتاه مدت آن
۲ – ارتقای فضایل فکری و توسعهٔ آداب گفت وگو های جمعی
گفت وگو کنید
مارگیر با خود چه اندیشید که اژدها را به شهر آورد؟
آیا مرد مارگیر درست فکر می کرد؟ چرا آری، چرا خیر؟
اشتباه های مارگیر چه بود و چه نتایجی داشت؟
آیا کسانی را می شناسید که گاهی مانند مارگیر رفتار کرده باشند؟
با مثال ویژگی آنها را توصیف کنید.
آیا شما نیز گاهی (حتّی در موارد جزئی) مانند مارگیر فکر یا عمل کرده اید؟
اگر بلی نتایج آن برای شما و اطرافیانتان چه بوده است؟
تصمیم گیری ها ی ما نتایجی برای خودمان و دیگران دارد؛ این نتایج گاهی فوری، گاهی کوتاه مدّت و گاهی بلند مدّت است.
یک انتخاب و تصمیم گیری مانند تصمیم مارگیر، می تواند نتیجه ی فوری مناسبی داشته باشد، امّا در کوتاه مدّت یا بلند مدّت نتیجه ی آن نامناسب باشد یا بالعکس.
در نظر گرفتن نتایج فوری،کوتاه مدّت و بلند مدّتِ یک انتخاب و اقدام، یکی دیگراز جنبه های انتخاب و تصمیم گیری است.
فعّالیت در خانه
ابتدا یکی از خواسته های خود را بنویسید.
سپس راجع به پرسش های زیر با دوستان یا افراد خانواده ی خود صحبت کنید و نتیجه ی گفت وگو های خود را بنویسید.
دستیابی به این خواسته بر زندگی شما و دیگران چه تأثیری دارد؟
دانش آموز عزیز
در پایان هر فصل فعاّلیت هایی با عنوان «خود ارزیابی » در نظر گرفته شده است.
فعاّلیت خود ارزیابی به شما کمک می کند:
یادگیری های خود را مرور کنید.
به روش یادگیری خود پی ببرید.
با بررسی دقیق فعاّلیت های خود در ساعت تفکرّ و پژوهش و نوشته های خوددر کتاب، به نکات مثبت و منفی کار خود پی ببرید و موارد مورد علاقه ی خود رابشناسید.
توانایی بیان نظرات خود را به صورت نوشتاری گسترش دهید.
برای کامل کردن فعاّلیت های خود ارزیابی به نکات زیر توجهّ کنید.
در پرسش اولّ از شما انتظار می رود با دقتّ و حوصله، ذهن و نوشته های خود را مرور کنید
و هر آنچه در مورد چگونگی فکر کردن و موضوعات فعاّلیت ها آموخته اید، بنویسید.
به طور حتم یادگیری های شما با دیگر هم کلاسی هایتان شباهت ها و تفاوت هایی خواهد داشت؛ زیرا شما با دیگران شباهت ها و تفاوت هایی دارید.
یادگیری شما حاصل تلاش و فعاّلیتتان در کلاس و خارج از کلاس،به صورت فردی و گروهی است.
در پرسش دوم انتظار می رود به یادگیری خود فکر کنید
و تغییراتی را که در رفتار شما ایجاد شده است، در جدول مشخصّ کنید.
آنچه وضعیت پیشرفت شما را تعیین می کند، تعداد نکات مثبت یا منفی نوشته شده نیست،
بلکه دقتّ و صداقت شما برای کامل کردن جدول پرسش ۳ است.
برای ارزیابی انتظار می رود به جنبه هایی مانند تمیزی، خوش خطی، داشتن نظرات کامل، بررسی همه جانبه ی موضوع، استفاده از جملات زیبا، صرف زمان کافی برای انجام فعاّلیت و … توجهّ کنید.
نمونه سوال کتاب تفکر و پژوهش ششم ابتدایی
ممنون خیلی خوب بود
بدنبود
ولی خوب هم نبود
این فصل اول بود من معلمم گفت از فصل اول تفکر و… سوال بنویسم از اینجا نوشتم بهم خیلی خوب داد ممنون از سازنده سایت