مرجع تخصصی آموزش ابتدایی|اول|دوم|سوم|چهارم|پنجم|ششم|دبستان

درس پانزدهم فارسی ششم ابتدایی درس میوۀ هنر

1

اهداف درس پانزدهم فارسی ششم ابتدایی درس میوۀ هنر

آشنایی با نمونه ای برجسته از شاعر توانمند معاصر؛
آشنایی با قالب قطعه؛
تقویت مهارت در فهم و درک مناظره در قالب شعر ؛
تقویت روحیهٔ مثبت اندیشی و ثمربخشی؛
گسترش درک و شناخت آفات بی حاصلی و بی ثمری؛
آشنایی با شبه جمله و کاربرد آن.

نکات مهم درس پانزدهم فارسی ششم ابتدایی درس میوۀ هنر

قالب درس: قطعه

کتاب جامع ششم سری EQ

کتاب جامع ششم سری EQ

درس‌نامه کامل + سوالات فراوان + پاسخ‌های روان
  • &#۱۰۰۰۴;
مشاهده

قالب قطعه: قطعه شعری است که مصرع های زوج آن هم قافیه اند.

موضوع آن اخلاقی، اجتماعی، تعلیمی است.

ابیات قطعه از ابتدا تا پایان به یکدیگر مربوط اند

و تعداد ابیات قطعه بین ۳تا ۱۵ بیت است.

اما گاهی این تعداد تا به ۵۰ بیت و بیش از آن هم رسیده است.

از میان شعرای پارسی گو، انوری، ابن یمین و پروین اعتصامی بیش از دیگران به این قالب پرداخته اند.

بیت اوّل: ( یکی روز ): به معنی یک روز، روزی( قید زمان )

نمونه ای از قطعه

خلید خار درشتی به پای طفلی خرد          به هم برآمد و از پویه بازماند و گریست
بگفت مادرش این رنج اوّلین قدم است        ز خار حادثه، تیه وجود خالی نیست…

پیام شعر میوۀ هنر: سرانجامِ بی ثمری و بی حاصلی، خواری و نابودی است.

شعر «میوه هنر » مناظره ای است بین سپیدار و تبر.
در این شعر از جان بخشی (جاندار پنداری، تشخیص) بهره گرفته شده است.

نکات مهم شعر درس پانزدهم فارسی ششم ابتدایی درس میوۀ هنر

بیت دوم: بین واژه های «بیخ، بن، شاخ » و «تیشه، هیزم شکن، ارّه، نجار » تناسب وجود دارد.

منظور از دست قَدَر همان دست تقدیر و سرنوشت است.
کاین موسم حاصل بُوَد: اکنون زمان ثمربخشی است.

در بیت ششم: آتش گر ( آتش + گر ) کلمهٔ غیر ساده است.

در بیت هفتم: «آوخ » شبه جمله است.

معنی بیت هشتم: در نهایت هر یک از اجزای من به گوشه ای افتاد.

دیگر از من چیزی باقی نماند و نیست و نابود شدم.

در این بیت بین واژه های «تار، پود، جامه » تناسب وجود دارد.

معنی بیت هشتم: شاخه ای که مغرورانه سر بلند کند و حاصل و ثمری نداشته باشد،

سرانجامی به جز نیستی و نابودی نخواهد داشت، (شاخ: مخفف شاخه).

معنی بیت نهم:ای کسی که ادعای فضل و هنر داری

ثمرهٔ انسان چیزی به جز دانش و حکمت نیست اگر آمادهٔ قدم نهادن در این راه هستی، بسم اللّٰه.

میوه فروشِ هنر: ترکیب اضافی (هنر: مضافٌ الیه، میوه فروش: مضاف)

مفهوم بیت دوازدهم با ضرب المثل: «دو صد گفته چون نیم کردار نیست » هم سویی دارد.

گفته بیهوده: سخن بی ارزش

بیت سیزدهم: بین واژه های «شب و روز و مه و سال » تناسب وجود دارد.

روز عمل و مزد: منظور روز قیامت است.

دانش زبانی درس پانزدهم فارسی ششم ابتدایی درس میوۀ هنر

شبه جمله: منظور از شبه جمله، کلمه یا گروهى از کلمات اند

که غالباً براى بیان حالات عاطفى گویندهبه کار مى روند و همچون جمله، پیامى را از گوینده به خواننده منتقل مى سازند؛

امّا چون برخلاف جمله، از دو بخش نهاد و گزاره، تشکیل نشده اند، «شبه جمله » نامیده م ىشوند.

مثال: دوری و دوستی، من و دروغ!

صوت کلمه اى است که نقش فعل یا جمله را بازى مى کند،
بى آنکه شکل آنها را داشته باشد و براىبیان عواطف و احساسات، به کار رود.
در برخى از کتا بهاى دستورى، شبه جمله، اصوات نامیده شده است.
برای بیان حالات روحی و درونی چون شادی، تعجب، درد، افسوس و مانند آنها
از کلماتی همچون به به، وه، آه، آوخ و جز آنها استفاده می شود که به آن «شبه جمله » یا «صوت » می گویند.
اقسام شبه جمله:
شبه جملهٔ امید و آرزو و دعا: کاش، ای کاش، الهی، ان شاء اللّٰه؛
شبه جملهٔ تحسین و تشویق: خوب، آفرین، مرحبا، بَه بَه، بارک اللّٰه؛
شبه جملهٔ درد و تأسف: آه، واویلا، وای، دریغ، فریاد؛
شبه جملهٔ تعجب: به، وه، اوه، عجب، شگفتا؛
شبه جملهٔ تنبیه و تحذیر: امان، مبادا، زنهار؛
شبه جملهٔ امر: یا اللّٰه، بسم اللّٰه، خاموش، خفه؛
شبه جملهٔ احترام و قبول: چشم، قربان، ای به چشم؛
شبه جملهٔ جواب و تصدیق: بله، آری، البته، ای، ای واللّٰه (ای واللّٰه تلفظ عامیانهٔ آن است).

کاربرد شبه جمله:

جانشین جمله است و همراه حرف اضافه به کار می رود و متمم می گیرد:
مرحبا به این فکر و اندیشه!
جانشین جملهٔ پایه است و همراه حرف ربط می آید و جمله پیرو می گیرد:
افسوس که افسانه سرایان همه خفتند!
ای کاش که هر روز شما را می دیدم!
بی همراهی حرف اضافه و حرف ربط به کار می رود و حکم جمله مستقل دارد:
بارک اللّٰه! به شما تبریک می گویم.
آفرین! خوب نوشته ای.
بدون حرف اضافه و حرف ربط به کار می رود و نقش قیدی پیدا می کند:
علم و آزادگی و حُسن و جوانی و هنر عجبا هیچ نیرزد که بی سیم و زرم!
بدون همراهی حرف اضافه و حرف ربط در جایگاه مسند:
خوشا شیراز و وضع بی مثالش          خداوندا، نگه دار از زوالش

حکایت افلاطون و مرد جاهل درس پانزدهم فارسی ششم ابتدایی درس میوۀ هنر

 

حکایت افلاطون و مرد جاهل
حکایت افلاطون و مرد جاهل

پیام حکایت افلاطون و مرد جاهل:

این حکایت دانش آموزان را با رفتار بزرگانی چون افلاطون آشنا می کند.
همچنین چاپلوسی را مورد نکوهش قرار می دهد
و موجب تقویت عزّت نفس و بی توجهی به تملق های بی پایه و اساس می گردد.

1 دیدگاه
  1. جعفر جفری می گوید

    خوبه ولی نکات دستوری ندارد

ارسال یک دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.