درس ۷ علوم سوم ابتدایی نور و مشاهده اجسام در یک نگاه
در این درس دانش آموز باید ایده ها و مفاهیم مرتبط با بازتاب نور و مشاهده اجسام را بفهمد.
آنان باید به انجام فعالیت فردی، گروهی و جمعی درباره بازتاب نور از روی سطوح اجسام صیقلی و براق مانند آینه یا کاغذ آلومینیومی بپردازند
کتاب جامع سوم سری EQ
- &#۱۰۰۰۴;مورد تایید آموزش و پرورش
و تفاوت آن را با بازتاب از روی اجسام غیرصیقلی در عمل تجربه و مشاهده کنند.
در این درس دانش آموزان، می فهمند برای دیدن اجسام وجود منبع نور، برخورد نور به اجسام (تابش) و بازتاب از روی آن لازم است.
وقتی نوربازتاب یافته از روی سطح اجسام وارد چشم ما شود،
ما قادر به دیدن اجسام خواهیم بود.
دانش آموز در قالب طراحی یک ایده برای دیدن اجسام و اجرای آن با دوستانش
یا ساخت یک وسیله ساده به مشاهده غیر مستقیم(مشاهده تصویر اجسام توسط آینه) اجسام بپردازد.
| [Stellar_video_player id=”6″] |
هدف های پیامد محور درس ۷ علوم سوم ابتدایی نور و مشاهده اجسام
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند:
۱ بازتابش را تعریف کند و با استفاده از یک آینه و منبع نور پرتو بازتابش نور تشکیل دهد.
٢ با استفاده از یک آینه یا جسم صیقلی و استفاده از منابع نور، بازتابش نور را بر روی محل مشخصی بتاباند.
٣ با استفاده از چند آینه و منابع نور مختلف به صورت گروهی بازی طراحی و اجرا کند.
دانستنی ها درس ۷ علوم سوم ابتدایی نور و مشاهده اجسام
برای دیدن اجسام، نور لازم است. این نور توسط منبع نور، مانند خورشید، لامپ روشن، شعله آتش و یا فلزات گداخته تأمین می شود.
وقتی نور به آینه می تابد، از آن بر می گردد. به این پدیده بازتابش نور می گویند.
اگر نور به سطح صاف و صیقلی مانند آینه برخورد کند به طور منظم بازتابش می کند.
اما وقتی به سطح غیرصیقلی مانند کاغذ آلومینیومی چروک (یا میز، صندلی، درخت، دیوار و …) برخورد کند،به طور نامنظم بازتابش می کند.
به دلیل بازتابش منظم نور از سطوحی که مانند آینه عمل می کنند،
اگر جسمی مقابل آنها قرارگیرد، تصویر واضحی از آن جسم در آنها قابل مشاهده است.
آینه ها را می توان بر حسب سطح بازتابندهٔ آنها به سه دسته تقسیم کرد:
آینه تخت، آینه فرورفته و آینه برآمده.
تصویر اجسام در مقابل آینه های مختلف، متفاوت است.
بر حسب ویژگی های مختلف تصویر در آینه های مختلف، کاربردهای مختلفی برای آنها وجوددارد.
مثلاً آینه دندانپزشکی، تصویری بزرگ تر از جسم تشکیل می دهد
که امکان تشخیص دقیق تر پوسیدگی دندان را فراهم می آورد.
یا آینه هایی که در پیچ خیابان ها و جاده ها وجود دارد، از نوع آینه دارای سطح برآمده هستند.
این آینه ها به دلیل آنکه میدان دید را گسترش می دهند،
به راننده خودروها کمک می کنند تا در رانندگی بخش وسیع تری از مقابل خود را ببینند
آینه های تخت در معماری و تزئین سطح دیوارها به ویژه در اماکن مذهبی و سنتی نیز کاربرد دارند.
فعالیت های یادگیری درس ۷ علوم سوم ابتدایی نور و مشاهده اجسام
بخش اول درس ۷ علوم سوم ابتدایی نور و مشاهده اجسام
دانش آموز در بخش اول این درس، در قالب یک بازی، مانند قایم باشک، به طور شهودی می شود.
با این مقدمه او آماده فهم شرایط دیدن اجسام می شود.
دانش آموز ضرورت وجود منبع نور برای دیدن اجسام وقتی برق خانه می رود در بخش را می فهمد و تجربه می کند.
از دانش آموز بخواهید با کمک بزرگ ترهای خود در منزل چند لحظه،شب هنگام، برق خانه را قطع کند و دیده نشدن اجسام در تاریکی را تجربه کند.
اگر قطع برق ممکن نیست، می شود به طور مصنوعی تاریکی به وجود آورد،
مثلاً از دانش آموز خواست زیر پتو، یا یک پارچه ضخیم برود و عدم وجود نور و دیده نشدن چیزها را تجربه کند، یا به تاریک ترین جای ساختمان بروید
در بخش وقتی نور به اجسام می تابد چه روی می دهد؟
دانش آموز با انجام یک فعالیت دو سه نفره به طور شهودی مفهوم بازتابش نور از سطح آینه را می فهمد.
این فعالیت در کلاس درس یا در محیط باز قابل اجراست.
دانش آموز اول نور بازتابیده شده از آینه خود را بر روی آینه دوستش می تاباند
و او باید نور مجدد بازتاب یافته را در محل مشخصی(مثلاً نقشه ایران بر روی دیوار، یا بخشی از تخته سیاه) بیاندازد.
این فعالیت می تواند اساس طراحی بازی هایی گردد که با چند بار بازتابش نور از سطح آینه قابل انجام است.
در این دست فعالیت ها، دانش آموز می فهمد که نور بعد از برخورد به آینه، از سطح آن بر می گردد.
برای آنکه دانش آموز فهم بهتری از برگشت نور از سطح اجسام (بازتاب)داشته باشند،
می توانید از مثال برخورد توپ پینگ پونگ بر روی میز و برگشت آن کمک بگیرید.
در بخش آزمایش کنید دانش آموز با مشاهده مسیر نور بازتابش بر روی زمین، فهم عمیقتر و کامل تری از مفهوم بازتابش می رسد.
به علاوه، تفاوت را نیز مشاهده می کند.
دراین آزمایش از دانش آموز بخواهید مسیر نور بر روی زمین و نیز لکه نورانی مشاهده شده بر روی دیواررا،
در دو حالت بازتابش از روی آینه و کاغذ آلومینیومی چروک به خوبی مشاهده کند،
و تفاوت های آنها را بیان کند. به دانش آموزان فرصت دهید که خودشان به مشاهده بپردازند
از ارائه سریع پاسخ و نتیجه گیری سریع خودداری کنید
اگر بخواهیم دانش آموزان مفاهیم پایه علوم را بفهمند باید صبور بود
و از ارائه مستقیم جواب خودداری کرد، و تلاش کرد خود آنها در خلال فعالیت به نتیجه برسند.
بخش دوم درس ۷ علوم سوم ابتدایی نور و مشاهده اجسام
در این بخش باید دانش آموز تفاوت نور بازتابیده از روی جسم و نوری که مستقیم از منبع نور وارد چشم می شود را متوجه شود،
بتواند چگونگی مشاهده شدن اجسام را توضیح دهد.
برای یاددهی بهتر این بخش بهتر است، بین مشاهده کتاب هنگامی که به آن نور می تابد با بازی و فعالیت آغازین درس برای دانش آموز ارتباط برقرار کنید.
در بخش پایانی این درس به ساخت یک وسیله یا طراحی یک بازی و اجرای آن می رسیم.
فعالیت های غملی درس ۷ علوم سوم ابتدایی نور و مشاهده اجسام
همانطور که گفته شد، پیامد این درس، آن است که دانش آموز با استفاده از یک یا چند آینه وسیله بسازد
یا ایده ای مطرح کند که بتواند چیزهایی را که به طور مستقیم قابل مشاهده نیستند ببیند.
از جمله این وسایل می توان از پریسکوپ نام برد.
ساخت وسیله یا طراحی ایده و اجرای آن وقتی محقق کننده هدف اصلی این درس است، که ابتدا ذهن دانش آموز درگیر یک مسئله شود،
سپس برای یافتن راه حل یا پاسخ آن به ساخت وسیله ای اقدام کند، یا تلاش کند ایده و طرحی را مطرح کند.
آموزش داستانی درس ۷ علوم سوم ابتدایی نور و مشاهده اجسام
به این منظورخوب است از تخیل قوی دانش آموزان کمک بگیرید.
مثلاً از آنها بپرسید چگونه می توان چیزهایی کهدر معرض دید مستقیم ما نیستند را دید؟
می توانید از داستان های کودکانه یا داستان های تخیلی بهره بگیرید.
برای این منظور ابتدا مسئله و موقعیتی خیالی طرح کنید،
سپس از دانش آموزان بخواهید برای آن راه حل ارائه کنید.
برای نمونه از یک نفر از آنها بخواهید جایی مخفی شود،
و تلاش کند بتواند بدون آنکه دانش آموزان دیگر او را ببینند، او آنها را ببینند.
مثلاً از یکی از دانش آموزان بخواهید پشتمیز معلم برود و مخفی شود
و بگوئید او چطور می تواند بدون آنکه کسی او را ببیند، با استفاده از آینه ها،دیگران را ببیند.
یا می توانید داستان شنگول، منگول و حبه انگور را مطرح کنید.
از دانش آموزانبپرسید، بزغاله های این داستان چگونه می توانستند بدون آنکه در خانه را باز کنند،
با استفاده از آینه هابفهمند پشت در مادرشان قرار داشت یا گرگ بدجنس.
این گونه مسئله ها ذهن دانش آموز را درگیرمی کند، تا کاربردهای آینه را بفهمد و سعی کند از آنها برای مسائل مطرح شده، راه حل پیدا کند.
توجه داشته باشید، ساخت وسیله بدون آنکه دانش آموز درگیر مسئله ای شده باشد، بار آموزشی و اهمیت چندانی ندارد،
و حداکثر در حد یک دست ورزی خواهد بود.
شاید دانش آموز در طراحی ایده ای که مطرح می کند، اشاره خیلی مستقیمی به پریسکوپ یا بازتابش نور از سطح اجسام نکند،
اما او در خلال استفاده از آینه ها با چرخش آینه در دستانش و اینکه چگونه باتغییر زاویه آینه نسبت به چیزهای اطرافش
می تواند بعضی از آنها را ببیند و بعضی دیگر را نمی تواند،به طور شهودی بازتابش نور از سطح آینه ها را می فهمد.
پاسخ های دانش آموزان، در پاسخ به مسئله تخیلی مطرح شده را در جدولی بنویسید
و از آنهابخواهید یکی از راه حل هایی را که به نظرشان مناسب است، اجرا کنید؛
سپس از آنان بخواهید گزارشیاز فعالیت هایی را که انجام داده اند، تهیه و در کلاس ارائه کنید.
